گاهی اوقات با وجود اینکه می دانیم رابطه ای باعث خوشحالی و رضایت ما نمی شود، آن را ادامه می دهیم و ترجیح می دهیم به پایان نرسد. دلایل زیادی وجود دارد که یک فرد ممکن است به خاطر آن ها یک رابطه سمی را ادامه دهد و در نتیجه آسیب ببیند. اینکه چرا در رابطه سمی می مانیم ممکن است دلایلی از جمله ترس از تنهایی، احساس عذاب وجدان، خوش بینی غیر واقع بینانه و… داشته باشد. اگر حس می کنید در یک رابطه سمی هستید و مشتاقید بدانید که چرا در رابطه سمی می مانیم و چطور این رابطه سمی را تمام کنید، با ما همراه باشید.
رابطه سمی چیست؟
رابطه سمی (Toxic relationship) به نوعی از روابط عاطفی می گویند که باعث می شود احساس کنید از طرف پارتنر یا شریک عاطفی خود حمایت نمی شوید، شما را درک نمی کند، تحقیر شده اید یا مورد آزار و اذیت قرار گرفته اید. یک رابطه سمی باعث می شود شما در زندگی احساس خوشحالی و خوشبختی نکنید و امنیت روانی یا حتی جسمی، نداشته باشید. نشانه های رابطه سمی به طور کلی عبارتند از:
- نبود حمایت عاطفی
- رفتارهای کنترل گرانه
- عدم صداقت در رابطه
- وجود لحن خشن در مکالمات
- عدم تعادل مسئولیت های طرفین
- استرس و اضطراب مداوم نسبت به رابطه
- احساس ترس و نگرانی نسبت به شریک عاطفی
توجه داشته باشید که بهترین رابطه ها هم با چالش همراه هستند و برای اطمینان از اینکه واقعا رابطه شما مناسب و کارآمد نیست ضروری است منصفانه و واقع بینانه و حتی با کمک یک روانشناس، رابطه را بررسی کنید وبرای بهبود قدم بردارید در نهایت اگر مطمئن شدید که رابطه مناسب نیست، اقدامات لازم را انجام دهید.
مطالعه بیشتر: عشق یک طرفه چیست و چگونه از آن رهایی پیدا کنیم؟
چرا در یک رابطه ناسالم می مانیم؟
شاید فکر می کنید در رابطه خود با یک شریک عاطفی یا پارتنر سمی طرف هستید اما نمی توانید رابطه را تمام کنید، دلیل ماندن در رابطه سمی این نیست که دوست دارید خودتان را اذیت کنید، بلکه آن امیدی هست که هر چند وقت یکبار به شما تزریق می شود. امید به اینکه مسائل حل می شود، پارتنر سمی تغییر می کند و به طور کلی شرایط بهتر می شود. در اوایل رابطه زنگ خطر های رابطه سمی را نادیده گرفته اید و حال که انتظارات شما از رابطه برطرف نمی شود به بهتر شدن شریک عاطفی خود امیدوارید. ولی واقعا چرا در رابطه سمی می مانیم؟ دلایل زیادی می تواند باعث شود در یک رابطه ناسالم بمانید. در ادامه به آن ها اشاره می کنیم. دلایلی که چرا در رابطه سمی می مانیم عبارتند از:
- ترس از تنهایی
- سرمایه گذاری زمان و انرژی زیاد
- امید به تغییر طرف مقابل
- دلایل فرهنگی و اجتماعی
- وابستگی مالی
- عدم حمایت خانواده و نزدیکان
- فعال شدن زخم های دلبستگی
- احساس بی ارزشی
- احساس عذاب وجدان
- خوش بینی غیرواقع بینانه
- سوء استفاده روانی
- عادت به حل مسئله
- جذابیت جنسی و ظاهری
- فراز و نشیب های زیاد
- دیدن رابطه سمی به عنوان چالش
- احساس خطر
- داشتن فرزند
مطالعه بیشتر در این زمینه: بررسی ریشه های خیانت و تاثیرات آن، معرفی بهترین مشاوران درمان خیانت
ماندن در رابطه سمی به دلیل ترس از تنهایی
با پارتنر سمی بودن، بهتر از تنها بودن است. اگر تا به حال به این موضوع فکر کرده اید، احتمالا ترس از تنهایی، شما را در رابطه ناسالم نگه داشته است. برای بسیاری از افراد ترس از تنها ماندن انگیزه قدرتمندی برای باقی ماندن در روابطی هست که تاریخ انقضا آنها گذشته است. باید در نظر بگیرید که اگر در رابطه سمی هستید، احتمالا همین الان هم در لحظات زیادی احساس تنهایی می کنید چون مورد محبت و مراقبت قرار نمی گیرید.
مطلب مرتبط: طرحواره رهاشدگی چیست؟ نشانه ها، علت و مقابله با تله رها شدگی
سرمایه گذاری زمان و انرژی زیاد روی رابطه
انسان ها عقیده دارند که اگر زمان و انرژی زیادی بابت مسئله ای گذاشته اند، باید آن را آنقدر ادامه دهند تا نتیجه بگیرند. گرچه این عقیده در مواردی باعث می شود تا تسلیم نشویم و ادامه دهیم، اما در مورد روابط ناسالم قضیه فرق می کند. تمام کردن این روابط می تواند باعث رشد فردی، اجتماعی و … بشود و فرصت آشنایی با شریک های عاطفی بهتر را فراهم کند. اگر رابطه عاطفی شما طولانی مدت بوده است، طبیعی است که تمام کردن آن سخت باشد و می تواند دلیلی باشد بر اینکه در رابطه سمی مانده اید.
مطالعه بیشتر: ازدواج موفق چه ویژگی هایی دارد؟ نشانه ها و رازهای آن
امید به تغییر طرف مقابل
امید داشتن به اینکه شریک عاطفی شما تغییر کند، باعث ناامیدی شما در آینده می شود و موجب این می شود که نتوانید زنگ خطرهای مربوط به رابطه را ببینید. در نظر داشته باشید که شریک عاطفی شما هر طور هست، احتمالا همانطور هم می ماند. در این صورت می دانید که می توانید با این شرایط، رابطه عاطفی خود را ادامه دهید یا خیر و تصمیم گیری می کنید.
مطلب مرتبط: اختلال شخصیت وابسته چیست و روش‌های درمان کدامند؟
ماندن در رابطه سمی به دلایل فرهنگی و اجتماعی
گاهی به دلیل عقاید فرهنگ و جامعه ممکن است در یک رابطه سمی بمانید. خصوصا اگر ازدواج کرده باشید، طلاق در بعضی جوامع و فرهنگ ها خیلی پذیرفته شده نیست. قوانین مربوط به طلاق نیز می تواند کار را برای شما سخت تر کند و باعث شود تصور کنید ارزشش را ندارد که این همه دردسر را تحمل کنید.
از دست ندهید: رابطه لانگ دیستنس چیست؟ مزایا، معایب، چالش ها و حفظ رابطه از راه دور
ماندن در رابطه سمی به دلیل وابستگی مالی
اگر بدانید هنگام قطع رابطه عاطفی با چالش های مالی و اقتصادی روبرو می شوید، احتمال دارد ترجیح بدهید که در رابطه سمی بمانید. چالش های اقتصادی قطع ارتباط را سخت می کنند، چون ممکن است برای جای جدید زندگی، تامین نیاز های خود و … نیاز مالی داشته باشید. برای رفع این نگرانی ها بهتر است ابتدا به دنبال راهکاری باشید تا بتوانید از نظر مالی به استقلال برسید و به پارتنر سمی خود وابسته نباشید.
عدم حمایت خانواده و نزدیکان؛ از دلایل اینکه در رابطه سمی می مانیم
گاهی شریک عاطفی شما کاراکتر اجتماعی متفاوتی نسبت به شخصی که برای شما هست، دارد و این باعث می شود خانواده و نزدیکان شما را درک نکنند. دلایل شما برای قطع ارتباط، مورد قبول آن ها نباشد و در نتیجه در رابطه سمی بمانید. هر کسی پس از قطع رابطه عاطفی در حالتی آسیب پذیر از نظر روانی قرار می گیرد و در این حالت به بیشترین حمایت ممکن از سوی اطرافیان نیاز دارد. عدم حمایت خانواده و نزدیکان به هر دلیلی، می تواند مدت زمان ماندن شما در رابطه سمی را بیشتر کند.
مطلب مرتبط: رابطه پاراسوشیال چیست؟ آیا عشق به افراد مشهور سالم است؟
فعال شدن زخم های دلبستگی در رابطه سمی
بزرگسالانی که در کودکی با والدینی بزرگ شدند که نیاز هایشان را برآورده نمی کردند، ممکن است در آینده نیز وارد همچین روابطی بشوند. انتخاب پارتنر مشابه والدین، معمولا به صورت ناخودآگاه اتفاق می افتد، چون برای ما خوشایند است، نزدیک کسی باشیم که حس آشنا بودن به ما می دهد. اگر رابطه عاطفی شما با والدینتان پیچیده بوده است، عادت کرده اید که روابط عاطفی سمی و پیچیده داشته باشید و این می تواند دلیلی باشد که در رابطه سمی بمانید.
ماندن در رابطه سمی به دلیل احساس بی ارزشی
یک رابطه دوطرفه بین عزت نفس و رابطه سمی وجود دارد. افرادی که عزت نفس پایینی دارند بیشتر در روابط سمی قرار می گیرند و این رابطه سمی به نوبه خود، عزت نفس آن ها را بیشتر هم خدشه دار می کند و به این صورت در یک چرخه معیوب قرار می گیرند که باعث ماندن آن ها در رابطه سمی می شود. شاید رابطه عاطفی خود را یکی از دستاورد های خود حساب می کنید و ارزشمندی خود را با بودن یا نبودن در این رابطه تعریف می کنید. حس می کنید اگر رابطه را تمام کنید و شریک خود را از دست بدهید، بخشی از هویت و ارزش خود را از دست خواهید داد.
بیشتر بخوانید: راهکارهایی برای بهبود رابطه با همسر
احساس عذاب وجدان و ماندن در رابطه سمی
گاهی اوقات به دلیل شرایط بدی که طرف مقابل دارد یا احساس مسئولیت پذیری که به شما تحمیل کرده است، به او حس ترحم دارید. فکر قطع رابطه باعث می شود عذاب وجدان بگیرید و حال بد طرف مقابل هنگام جدایی را به خودتان نسبت دهید. باید در نظر بگیرید که هردوی شما بزرگسال و بالغ هستید و باید بتوانید از خودتان مراقبت کنید. نسبت به آینده طرف مقابل و احساس او هنگام جدایی، نگرانی نداشته باشید و اگر تصمیم خود را گرفتید، در یک رابطه سمی نمانید.
خوش بینی غیرواقع بینانه؛ دلیلی برای ماندن در رابطه سمی
تمرکز بر روی خوبی ها و نقاط قوت رابطه، می تواند مهم و کمک کننده باشد، اما اگر اغلب اوقات احساس نارضایتی و ناراحتی دارید با خوش بینی چیزی درست نمی شود. باید در نظر بگیرید خوش بینی در مواردی مفید است که شما روی آن ها کنترلی ندارید، اما رابطه عاطفی چیزی است که خودتان می توانید وضعیت آن را تعیین کنید. پس اگر از شرایط فعلی رضایت ندارید، در مورد ادامه رابطه خود فکر کنید و تصمیم بگیرید.
مطالعه بیشتر: طلاق عاطفی چیست و چه نشانه هایی دارد؟ علل و درمان
سوء استفاده روانی در رابطه سمی
اگر شریک زندگی شما از نظر عاطفی و احساسی از شما سوء استفاده می کند، ممکن است به خودتان شک کنید. شریکی که مرتباً شما را تحت فشار قرار می دهد و شما را بازی می دهد، مسئولیت پذیر نیست و اغلب باعث می شود که احساس کنید مقصر، شما هستید. در نتیجه، ممکن است هر اشتباهی که در رابطه پیش بیاید گردن بگیرید و متقاعد شوید که مشکل از شماست نه رابطه. نهایتا چون رابطه را مشکل نمیبینید در یک رابطه ناسالم می مانید.
همچنین بخوانید: مازوخیسم یا آزار خواهی چیست؟ درمان مازوخیسم
عادت به حل مسئله
اگر در خانواده ای بزرگ شده‌اید که در آن تعارض‌ها و چالش زیاد بوده است یا فرزندی بودید که گاهی برای دیگران یا حتی بزرگتر ها نقش والدین را ایفا می کردید، ممکن است نقش میانجی گری و حلال مشکلات را در زندگی و روابط خود ایفا کنید. اگر در معرض چالش و تعارض والدین در کودکی بوده اید، احتمالا تصویر شما از رابطه عاطفی همراه با چالش های همیشگی و جر و بحث است و پذیرفته اید که در رابطه سمی بمانید.
بیشتر بخوانید: دروغ در رابطه | از کجا بفهمم همسرم دروغ میگه؟
ماندن در رابطه سمی به دلیل جذابیت جنسی
جذابیت جنسی و ظاهری می تواند باعث کشش طرفین رابطه به یکدیگر شود، خصوصا در اوایل و شروع رابطه. گرچه کشش جنسی و ظاهری در رابطه ضروری است، نباید آن را با سازگار بودن اشتباه گرفت و برای ادامه یک رابطه سمی دلیل موجهی نیست. این کشش زیاد ظاهری، فرد را برای شما به یک فانتزی تبدیل می کند و تمام کردن رابطه را دشوار می کند.
فراز و نشیب های زیاد در رابطه سمی
در یک رابطه سمی فراز و نشیب های زیادی بجای تعادل نسبی وجود دارد. لحظات خوب رابطه سمی به شدت خوب هستند، اما لحظات بد نیز بدتر از نرمال هستند. شریک عاطفی در رابطه سمی سرد و گرم رفتار می کند، بنابراین نمی دانید دفعه بعدی که اتفاق خوبی بیفتد چه زمانی است، اما وقتی اتفاق می افتد برایتان به شدت هیجان انگیز است. به نوعی به نقاط اوج رابطه معتاد می شوید و همیشه منتظر حرکت بعدی پارتنر خود هستید، پس در رابطه سمی می مانید.
مقاله مرتبط: ازدواج سفید چیست؟ فواید، معایب، پیامدها و علل آن
دیدن رابطه سمی به عنوان چالش
البته که روابط عاطفی سخت هستند و نیاز به تلاش و مراقبت دارند، اما نباید خیلی سخت و چالش برانگیز باشند. یک رابطه عاطفی سالم نباید از شما بخواهد که ارزش ها یا احساس خود را قربانی کنید. رابطه شما باید یک منبع انرژی پایدار و مطمئن در زندگی شما باشد، نه دلیلی برای ناراحتی یا اضطراب شما. ممکن است با گفتن جملاتی مثل “همه روابط مشکل دارند”، روی نارضایتی عمیق خود درپوش بگذارید و در یک رابطه سمی بمانید.
از دست ندهید: تنهایی بعد از ازدواج | چرا بعد از ازدواج احساس تنهایی می‌کنیم؟
احساس خطر برای اتمام رابطه
شاید شریک شما در رابطه سمی هنگامی که از اتمام رابطه عاطفی حرف می زنید، شما را تهدید می کند. تهدید به آسیب رساندن به خودتان، آسیب رساندن به فرزندان، دور کردن فرزندانتان از شما و هرگونه تهدیدی نسبت به عزیزان شما، می تواند دلیلی باشد که در رابطه سمی بمانید. متأسفانه گاهی اوقات این تهدید ها انجام می شود و به همین دلیل است که برای کسی که مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد، مهم است که هنگام قطع رابطه به امنیت خود فکر کند.
بیشتر بخوانید: تست نئو برای ازدواج چه فوایدی دارد؟ تفسیر کامل تست نئو برای ازدواج
داشتن فرزند در رابطه
اگر در رابطه ای فرزند یا فرزندانی وجود داشته باشند، جدایی را سخت تر می کنند. در این روابط علاوه بر آسیب روحی و روانی خودتان، باید به فکر مراقبت روانی از فرزندانتان نیز باشید. آینده مالی آن ها را در نظر بگیرید و با مسائل حضانت نیز درگیر شوید. همچنین وجود فرزند در رابطه، امید شما را به درست شدن شرایط بیشتر می کند، چون دلیل بیشتری برای حل مسائل و تعارض ها به شما می دهند.
بازگشت دوباره در رابطه سمی
یکی از نشانه های روابط سمی این است که در این رابطه ها قطع رابطه و سپس بازگشت دوباره، ممکن است چندین دفعه اتفاق بیفتد. شما ممکن است گاهی شجاعت و اراده قطع رابطه سمی را داشته باشید، اما پارتنر سمی شما از تکنیک های همیشگی خود استفاده کند تا دوباره به رابطه برگردید. حل کردن چالش ها و مسائل احساسی اغلب سخت و دشوار است و نیاز به زمان دارد اما باید در نظر بگیرید که اگر رابطه را قطع کردید و دوباره برگشتید، علت آن چه بوده است.
باید در نظر بگیرید که قطع رابطه باید با دلایل موجه و استدلال اتفاق بیفتد، در غیر این صورت با بازگشت دوباره یا شک و تردید نسبت به تصمیمات خود، خودتان و شریکتان را گیج می کنید. اگر پس از قطع یک رابطه نیز تصمیم بگیرید دوباره برگردید، باید به دلیل تغییر قابل توجهی باشد که مسئله یا چالش اصلی را حل کرده است.
از دست ندهید: ترس از ازدواج یا گاموفوبیا در پسران و دختران؛ دلایل مهم و درمان آن
ترک رابطه سمی
حتی اگر مطمن باشید در یک رابطه سمی هستید، تصمیم برای ادامه یا قطع ارتباط دشوار خواهد بود. شریک عاطفی شما حتی اگر یک پارتنر سمی محسوب شود، با این حال قطعا به او عادت کرده اید و دلبستگی هایی دارید. همچنین قطع رابطه همواره باعث به وجود آمدن تغییراتی در زندگی می شود که می توانند چالش برانگیز باشد. اگر با هم زندگی می کنید باید محل زندگی خود را تغییر دهید، فعالیت هایی که دو نفره انجام می دادید تحت تاثیر قرار می گیرد و تاثیرات دیگری که قطع ارتباط روی سبک زندگی شما می گذارد، می تواند زیاد و آزاردهنده باشد. مواردی هست که در نظر گرفتن آن ها باعث می شود بتوانید برای ادامه رابطه خود با آگاهی بیشتری تصمیم بگیرید. راهکارها برای تصمیم گیری بهتر در مورد رابطه سمی عبارتند:
- از بیرون به رابطه خود نگاه کنید: همانطور که در مورد رابطه خود فکر می کنید، از خودتان بپرسید: “اگر دوستم در همچین رابطه ای بود به او چه میگفتم؟” ما معمولا با شرایط دوستانمان صادقانه تر و دلسوزتر نسبت به شرایط خودمان برخورد می کنیم. با نگرش دیگران و از بیرون به رابطه خود نگاه کنید تا متوجه شوید رابطه شما واقعا چگونه است
- با شریک خود در مورد احساستان صحبت کنید: با شریک خود در مورد احساسات و انتظارات خود صحبت کنید و نظر او را بپرسید. اگر گفت تغییر می کند باید از او بخواهید تا برنامه ای مشخص و دقیق و کوتاه مدت را با جزیات ارائه دهد که دقیقا چگونه می خواهد تغییر کند و این برنامه مشخص و قابل قبول باشد
- از حمایت اطرافیان و نزدیکان استفاده کنید: اگر اطرافیان یا نزدیکان شما می توانند به شما در تصمیم گیری کمک کنند، از حمایتشان استفاده کنید. اگر تصمیم به جدایی گرفتید از حمایت اطرافیان استفاده کنید تا بتوانید با کم ترین آسیب و عواقب از این رابطه سمی عبور کنید
- موقعیت خود را ارزیابی کنید: بررسی کنید در صورت ادامه یا قطع رابطه شرایط شما چگونه خواهد بود، در هر موقعیت چه چیزهایی را از دست می دهید و چه چیزهایی به دست می آورید. هدف ها، ارزش ها و عقاید خود را در نظر بگیرید و ببینید در کدام موقعیت بیشتر خوشحال و راضی خواهید بود
تصمیم گیری در مورد ادامه یا قطع یک رابطه سمی بسیار دشوار است. خوشحالی، نسبی است و باید ببینید در چه شرایطی شما می توانید خوشحال باشید. در نظر داشته باشید معمولا امیدواری که انسان ها در این موقعیت ها دارند، واهی است و معمولا تغییری رخ نمی دهد. از خودتان بپرسید که اگر شرایط رابطه همین بماند می توانید خوشحال و راضی باشید یا نه. بهتر است در این مورد با یک روانشناس خوب مشورت کنید.
مطلب مفید: چگونه رابطه تمام شده را فراموش کنیم؟ ۱۵ روش موثر و مفید
سوالات متداول
در این بخش سعی می کنیم به سوالات رایج شما در زمینه ماندن در رابطه سمی پاسخ کوتاهی بدهیم.
چرا تمام کردن رابطه سمی سخت است؟
ما به مرور زمان به طرف مقابل و رفتار های او عادت می کنیم، خود را با او وفق می دهیم تا نقطه ای که ممکن است دیگر چیزی از خودمان نداشته باشیم. پیدا کردن خودمان بعد از اتمام این رابطه بسیار سخت و دشوار به نظر می رسد پس می توان گفت تمام کردن و قطع رابطه سمی می تواند از روابط سالم، سخت تر باشد.
آیا می توان یک رابطه سمی را اصلاح کرد؟
گرچه تغییر جهت و وضعیت یک رابطه پس از یک مدت مشخص دشوار می شود، اما غیر ممکن نیست. با کمک روانشناس و متخصص می توانید به شناخت بهتری از خود و شریکتان برسید و اگر هر دو مایل باشید برای بهبود و درست کردن رابطه تلاش کنید.
چگونه باید رابطه سمی را تمام کنیم؟
باید سعی کنید رابطه سمی را با صلح و آرامش تمام کنید. قطع رابطه به اندازه کافی برای شما بار روانی خواهد داشت پس سعی کنید دوستانه و مسالمت آمیز، رابطه را قطع کنید. در این مسیر از دوستان، خانواده و در صورت لزوم از روانشناس و متخصص کمک بگیرید.
منابع: psychologytoday, good therapy, verywellmind
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
وای واقعا درست میگه