اگر بیش فعالی درمان نشود سبب‌ مشکلات و مسائل پیچیده‌ای در طول زندگی افراد مبتلا خواهد شد؛ زیرا این‌گونه افراد گرایش به رفتارهای تکانشی و پرخطر دارند. علاوه بر رفتارهای تکانشی، عدم تمرکز و دامنه توجه بسیار پایین مانع موفقیت در امور مدرسه، محیط شغلی، روابط اجتماعی و دیگر جنبه‌های پراهمیت زندگی همچون روابط عاطفی خواهد شد.

فهرست مقاله

بیش فعالی چیست؟

بیش‌فعالی و نقص توجه یا همان ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorde) نوعی اختلال عصبی رشدی است که بر نحوه‌ عملکرد و رفتار فرد در زندگی شخصی و اجتماعی تاثیر می‌گذارد. کودکان مبتلا به ADHD معمولا بی‌قرار هستند و حواسشان به‌ راحتی پرت می‌شود. این اختلال در کودکان شایع است و تا زمان تحصیل فقط ۱۱ درصد از آن‌ها، اختلالشان تشخیص داده می‌شود. اگر بیش فعالی درمان نشود در کودکان و بزرگسالان عواقبی خواهد داشت که در ادامه به آنها می پردازیم.

انواع بیش فعالی

بیش فعالی یاADHD  بر اساس علائم به ۳ دسته زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

  • نوع بی‎‌توجه: افرادی که نوع بی توجه را تجربه می کنند: جزئیات را از دست می دهند و به راحتی حواسشان پرت می شود، زود خسته شوند، در تمرکز روی یک کار مشکل دارند، در سازماندهی افکار و یادگیری اطلاعات جدید مشکل دارند، مداد، کاغذ یا سایر موارد مورد نیاز برای انجام یک کار را گم می کنند، اطلاعات را کندتر و با دقت کمتری نسبت به سایرین پردازش می کنند. تعداد دختران مبتلا به ADHD نوع بی توجه بیشتر از پسران تشخیص داده می شود.
  • عمدتا بیش فعال_تکانشی: افرادی که اغلب تکانشی یا بیش فعال هستند: در یک جا نشستن مشکل دارند، مدام صحبت می کنند، در شرکت در فعالیت های آرام مشکل دارند، دائما در حال حرکت هستند، بی تاب هستند و پاسخ‌ها و نظرات نامناسب بیان می کنند. پسران بیشتر از دختران به نوع بیش فعال- تکانشی تشخیص داده می شوند.
  • نوع ترکیبی: اگر نوع ترکیبی دارید، به این معنی است که علائم شما منحصراً در بی توجهی یا رفتار بیش فعال- تکانشی قرار نمی گیرد. در عوض، ترکیبی از علائم از هر دو دسته به نمایش گذاشته شده است. علائم ممکن است در طول زمان تغییر کنند، بنابراین نوع ADHD شما نیز ممکن است تغییر کند.

علائم بیش فعالی

تشخیص بیش از حد اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) به یک نگرانی جدی در ایالات متحده تبدیل شده است. طبق مطالعه‌ای، از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱، ۴۲ درصد افزایش در شیوع ADHD وجود داشت، که لزوماً به این معنی نیست که بسیاری از کودکان و بزرگسالان واقعاً به ADHD مبتلا شده‌اند. بسیاری از این یافته ها انتقاد کردند و معتقد بودند ADHD بسیار اشتباه تشخیص داده شده است.

کودکان و بزرگسالانی که به اشتباه ADHD تشخیص داده شده اند، در معرض خطر تجویز درمان ها و داروهای نادرست هستند. و همچنین خطرات جدی برای افراد مبتلا به ADHD که برای آن درمان نمی شوند وجود دارد. یافته‌های موسسه ملی سلامت روان علائم بیش فعالی را چنین بیان می‌کند:

  • بی‌توجهی: فرد در تمرکز‌کردن مشکل دارد و نمی‌تواند تمرکز خود را بر مسائل حفظ کند.
  • بیش‌فعالی یا بی‌قراری: زمانی که فرد بیش از حد صحبت می‌کند یا بی‌قرار است.
  • تکانشگری: زمانی این نشانه در نظر گرفته می‌شود که فرد توانایی بازداری رفتاری ندارد و کاری را بدون در نظر‌گرفتن عواقب طولانی مدت آن انجام می‌دهد.

علاوه بر علائم گفته شده در متن بالا، گاهی بزرگسالان مبتلا به ADHD علائم زیر را نشان می‌دهند:

  • به‌راحتی حواسشان به اطراف پرت می‌شود
  • زود عصبانی می‌شوند و پرخاش می‌کنند
  • دست‌وپا چلفتی هستند و اشیا را به اشتباه می اندازند
  • تبعیت و پیروی از افراد برایشان بسیار مشکل است
  • تحریک‌پذیر هستند
  • صحبت افراد را قطع می‌کنند
  • توانایی مقابله با استرس ندارند و آن را چالش‌‌انگیز می‌دانند
  • تغییرات خلقی دارند
  • در نشستن و ثابت ماندن مشکل دارند

عواقب درمان نکردن کودکان بیش فعال

اگر بیش فعالی در کودکی درمان نشود، در خانه و مدرسه با مشکلات اساسی مواجه می‍‌‌‌شود. این کودکان به دلیل نداشتن توجه و تمرکز، یادگیری پایین‌تری دارند و احتمالا به دلیل این وضعیت از تحصیل متناسب با سن خود عقب می‌مانند یا نمراتشان بسیار پایین‌ می‌شود.

اگر بیش فعالی درمان نشود، علاوه بر تمرکز پایین، این کودکان برای کنترل احساسات و هیجانات خود توانایی کم‌تری دارند، این موضوع سبب می‌شود در روابط اجتماعی با مشکلات جدی مواجه شوند. به دلیل روابط بد، این کودکان در دوست‌یابی یا حفظ دوستان با مشکل اساسی رو‌به‌رو می‌شوند.

مطلب مرتبط: ۱۰ روش برخورد با کودک بیش فعال: با بچه بیش فعال چه کنیم؟

سایر عواقب درمان نکردن کودکان بیش فعال

یکی دیگر از خطرات بالقوه ADHD درمان نشده، پرخوری است. مطالعه‌ای که ماه گذشته در مجله بین‌المللی اختلالات خوردن منتشر شد نشان داد کودکان مبتلا به ADHD دوازده برابر بیشتر از کودکان بدون ADHD در معرض ابتلا به سندرم کنترل غذا خوردن (LOC-ES) هستند. محققان دریافتند که هرچه کنترل تکانه کودک بدتر باشد، احتمال ابتلای آنها به پرخوری بیشتر است.

اگر بیش فعالی درمان نشود همچنین بر پیشرفت تحصیلی تأثیر می گذارد. بزرگسالانی که خود گزارش هایی از بیش فعالی تشخیص داده شده در جامعه دارند، به طور قابل توجهی کمتر از دبیرستان فارغ التحصیل شده اند یا مدرک دانشگاهی دریافت می کنند.

اگر بیش فعالی درمان نشود، عواقب درمان نکردن کودکان بیش فعال

اگر بیش فعالی در بزرگسالی درمان نشود

این اختلال نسبتا شایع است و در اغلب موارد در دوران بزرگ‌سالی تشخیص داده نمی‌شود. طبق آمارها ۵ درصد از ۸ میلیون بزرگ‌سالال آمریکایی مبتلا به این اختلال ADHD هستند که فقط حدود ۲۰ درصد از آن‌ها تشخیص داده می‌شوند. بیش فعالی درمان نشده در بزرگسالی با برخی از خطرات جدی همراه است. این خطرات عبارتند از:

اختلالات روانی افراد مبتلا به بیش فعالی، اگر بیش فعالی درمان نشود

بیش فعالی اگر درمان نشود در بزرگ‌سالی منجر به مشکلات و اختلالات سلامت‌روان همچون افسردگی و اضطراب خواهد می‌شود. این اختلالات ریشه در همان علائم عدم تمرکز و تکانش‌گری دارند. در واقع درمان نشدن و عدم مدیریت توجه و احساسات منجر به ناامیدی، تحریک‌پذیری و اعتمادبه‌نفس پایین می‌شود. در نتیجه این نشانه‌ها سبب مشکلات در زندگی شخصی و شغلی فرد خواهد شد.

اختلال مصرف مواد در بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی

اگر بیش فعالی درمان نشود، گاهی مسائل مربوط به اختلال بیش فعالی خطر ابتلا به اختلالات خلقی همچون افسردگی و اضطراب را بالا می‌برند. این افراد برای مقابله با این اختلالات و احساسات ناجور دست به کار شده و برای کنترل بر زندگی خود، از خوددرمانیِ مضر استفاده می‌کنند. بعضی از این خوددرمانی‌ها، آن‌ها را به سمت مصرف مواد مخدر و الکل سوق می‌دهد.

مشکلات کاری بیش فعالی، اگر بیش فعالی درمان نشود

بزرگسالان بیش فعال در انجام درست وظایف، ماندن در شغل و پیروی از دستوران با مشکل جدی مواجه هستند. علاوه بر این موارد، بزرگسالان بیش‌فعال در تعامل با همکاران و مدیریت نیز مشکل دارند. طبق تحقیقات، بزرگسالان مبتلا به ADHD کمتر شاغل بودند و تغییرات شغلی بیشتری در یک دوره ۱۰ ساله داشتند. بیش فعالی درمان نشده و مدیریت زمان و مهارت های سازمانی ضعیف نیز می تواند منجر به عملکرد ضعیف در محل کار شود. متخصصان می گویند که برای افراد مبتلا به بیش فعالی بسیار مهم است که به دنبال مشاغلی باشند که با نقاط قوت آنها عمل کند.

مشکلات رابطه در بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی

افراد بزرگسال مبتلا به بیش فعالی که تحت درمان قرار نگرفته‌اند با انواع مختلفی از مشکلات در روابط عاطفی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این افراد در اغلب موارد توانایی تمرکز بر روابط عاطفی شریک زندگی خود را ندارند. حتی گاهی این افراد تکانشی و هیجانی برخورد می‌کنند درنتیجه بدون فکرکردن حرف‌هایی می‌زنند که به مشاجره و طلاق ختم می‌شود.

گاهی نیز اگر بیش فعالی درمان نشود، افراد مدیریت زمان و مهارت‌های عملکرد اجرایی درستی ندارند که سبب اختلال در مدیریت امور خانه و امور مالی می‌شود. شریک زندگی این مدل افراد با ادامه‌ روند زندگی بار سنگینی از مسئولیت‌ها و امور را باید به دوش بکشد.

مشکلات مالی در بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی

افراد بزرگسالی که مبتلا به بیش فعالی هستند و اگر بیش فعالی درمان نشود، درگیر مشکلات مالیِ اساسی می‌شوند؛ زیرا به دلیل رفتارهای هیجانی، ولخرجی‌های فراوانِ بدون فکر و حد انجام می‌دهند که منجر به زیان‌های مالی می‌شود. افراد بیش فعال با درمان می‌توانند برنامه‌ریزی درستی بر امور مالی انجام دهند و وضعیت مالیِ خود را بهبود ببخشند.

افزایش مرگ‌و‌میر در بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی

با توجه به تحقیقات انجام‌شده نرخ مرگ‌ و میر ناشی از تصادفات و خودکشی در افراد مبتلا به بیش فعالی که درمان نشده‌اند بالاتر است. چرا که رفتارهای تکانشی و پرخطر در این افراد یسشتر است.

همچنین بخوانید: نوروفیدبک و بیش فعالی | آیا نوروفیدبک درمان قطعی بیش فعالی است؟

درمان بیش فعالی چیست؟

 ADHD می تواند یک چالش مادام العمر باشد. اما دارو و سایر درمان ها می توانند به بهبود کیفیت زندگی شما کمک کنند. هیچ درمان و رویکرد یکسانی برای درمان بزرگسالان و کودکان مبتلا به بیش فعالی وجود ندارد. در اغلب موارد دارودرمانی و روان‌درمانی برای درمان بیش فعالی استفاده می‌شود. این درمان‌ها عبارتند از:

دارو برای بیش فعالی

داروهای محرک‌ها، داروهای ضدافسردگی و داروهای غیرمحرک از داروهای مهم و اولیت‌داری هستند که برای درمان  ADHD مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها بر انتقال‌دهنده‌های عصبی تأثیر می‌گذارند و سریع‌ترین راه درمان و رفع علائم به‌حساب می‌آیند.

  • داروهای محرک‌: داروهای محرک شامل دو نوع اصلیِ داروهای محرک آدرال (آمفتامین)، ویاس یا لیز دگزامفتامین و متیل فنیدیت (ریتالین، کنسرتا و متادیت) هستند. داروهای محرک در اغلب موارد داروی انتخابی برای درمان ADHD هستند.
  • داروهای ضدافسردگی: این نسخه از داروها بر انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند نوراپی‌نفرین تأثیر می‌گذارند. داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای، مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز از جمله این داروها هستند.
  • داروهای غیرمحرک : این مدل داروها مانند اتوموکستین، معمولا زمانی تجویز می‌شوند که فرد توانایی تحمل داروهای محرک‌ را ندارد یا تاثیر خوب مورد نظر را ندارند. 

رواندرمانی برای ADHD

برای درمان  ADHDدو مدل رو‌ان‌درمانی وجود دارد که درمان اصلی محسوب می‌شوند. این دو نوع درمان عبارتند از:

درمان شناختی رفتاری (CBT): درمان شناختی رفتاری نوعی از روان‌درمانی است که بر افکار، احساسات و رفتارها تمرکز می‌کند. در این درمان با تغییر افکار و به چالش‌کشیدن افکار منفی و ناسازگار، احساسات و نوع برخورد (رفتار) فرد را تغییر می‌دهند.

خودتنظیمی هیجانی، کنترل تکانه‌ها، توانایی مدیریت استرس و عملکردهای اجرایی مناسب روزانه همچون مدیریت زمان، برنامه‌ریزی درست و تکمیل فعالیت و امور از نمونه برنامه‌های درمانی است که درمان CBT بر بهبود آن تمرکز دارد. علاوه بر این موارد در درمان شناختی_رفتاری باورها و افکار منفیِ فرد تغییر داده می‌شوند.

رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT): این نوع درمان مبتنی بر CBT است؛ اما تفاوت‌هایی با این درمان دارد. درمان DBT معمولا برای بهبود و خودتنظیمی هیجانی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در نظر گرفته می‌شود؛ اما برای درمان بسیاری از اختلالاتی همچون بیش فعالی که با مشکلات هیجانی رو‌به‌رو هستند نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این درمان بر پذیرش خود و توانایی تغییر خود به‌وسیله‌یِ افکار سازگار، انعطاف‌پذیری، مهارت‌سازی، حمایت و تایید از سوی درمانگر تمرکز دارد. آموزش مهارت ذهن‌آگاهی، تحمل هیجانات، تنظیم هیجان و روابط بین فردی از دیگر اموری است که این درمان بر آن تمرکز دارد.

اگر بیش فعالی درمان نشود

تفاوت‌های جنسیتی در ADHD بزرگسالان

 ADHD در مردان شایع‌تر از زنان است. البته هر کدام علائم، نشانه‌ها و خطرات مختص به خود را دارند. از لحاظ تجربی، معمولا بیش فعالی در زنان کمتر و دیرتر تشخیص داده می‌شود. علاوه بر این، بیش فعالی در زنان و مردان تفاوت‎هایی در نشانه‌ها با یکدیگر دارند. برخی از تفاوت‌ها شامل موارد زیر است:

علائم بیش فعالی در مردان عبارت است از:

  • معمولا مردان نشانه‌های بیش فعالی و تکانشگری بیشتر و واضح‌تری دارند
  • مردان مدیریت خشم کمتری دارند به همین خاطر بیش فعالی درمردان با مشکلات فراوانی همراه است
  • هیجانات و تکانشگریِ مردان اغلب منتهی به تصادف و جراحات رانندگی می‌شود
  • مردان مبتلا به بیش فعالی، در طول زندگی خود سه بار یا حتی بیشتر دچار ضربه مغزی می‌شوند

و اما علائم بیش فعالی در زنان:

  • معمولا زنان کم ‌توجهی یا عدم توجه را بیشتری نشان می‌دهند
  • در اکثر موارد زنان به سمت درمان می‌روند؛ زیرا مایل هستند که کنترل زندگیشان را به دست بگیرند
  • زنان اضطراب، استرس و خستگی بیشتری را حس می‌کنند
  • سطح استرس اغلب برای زنان مبتلا به ADHD بالاتر است؛ زیرا مسئولیت بیشتری در محیط زندگی دارند

سخن پایانی

 بیش فعالی یا ADHD یک اختلال عصبی رشدی است و شروع آن را قبل از تولد می‌دانند؛ زیرا رشد مغز، رشد سیستم عصبی مرکزی و مسیرهای عصبی در مغز در این دوران  شکل می‌گیرند. در واقع اختلال بیش فعالی و نقص توجه قسمت جلویی مغز یا قشر جلوی مغز تحت تاثیر قرار می‌دهد. این قسمت از مغز، عملکردهای اجرایی را کنترل می‌کند.

با این‌که ADHD یک اختلال دوران کودکی شناخته شده است؛ اما تا دوران بزرگسالی نیز ادامه پیدا می‌کند. با این حال این بزرگسالان در اغلب موارد درمان نمی‌شوند. بیش فعالی درمان نشده در بزرگ‌سالی منجر به اختلال در عملکرد افراد می‌َ‌شود و با خطرات جدی همراه است.

مشکلات مالی، روابط عاطفی نامناسب، گرایش به مصرف مواد، مشکلات روابط کاری، مسائل مربوط به سلامت روان و مرگ‌و‌میر از جمله خطرات جدی ناشی از بیش فعالی درمان نشدست. دارو درمانی و روان درمانی از جمله درمان‌های ADHD بزرگسالان است.

این درمان‌ها در جهت بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا انجام می‌شوند. اگر نیاز به روان‌پزشک یا روان‌شناس خبره و ماهر در زمینه‌ تشخیص و درمان بیش فعالی دارید به راحتی در هر مکانی که هستید می‌توانید به وب‌سایت پزشک خوب مراجعه کنید.

‌

در صورتی که نیازمند مراجعه به یک روانشناس خوب برای بیش فعالی هستید، روی دکمه زیر کلیک کنید

رزرو آنلاین نوبت

سوالات متداول

بیش فعالی تا چه سنی ادامه دارد؟

بیش فعالی معمولا در طول زندگی ادامه می‌یابد و گاهی با توجه به توانایی‌های فرد علائم آن در طول زمان تغییر می‎کند. با بالارفتن سن افراد بیش‌فعال، کنترلشان بر رفتارهای بیش فعالی و تکانشی تا حدودی بیشتر خواهد شد.

آیا ADHD با افزایش سن بدتر می‌‌شود؟

به طور کلی، ADHD با افزایش سن بدتر نمی‌شود. با این حال، با درمان توسط داروهای خاص ADHD و روان‌درمانی، این افراد کنترل بهتری نسبت به علائم خود پیدا می‌کند. در واقع آسیب‌های ناشی از بیش فعالی با درمان، به‌خوبی مدیریت می‌شوند و فرد زندگی سالم‌تری را تجربه خواهد کرد.

آیا ADHD قابل درمان است؟

ADHD به طور کامل قابل درمان نیست. البته درمان به کنترل و مدیریت بهتر علائم کمک می‌کند. توجه داشته باشید اگر بیش فعالی درمان نشود می تواند عواقب زیادی به همراه داشته باشد.

آیا بیش فعالی به سایر بیماری‌های روانی تبدیل می‌شود؟

ADHD معمولاً به سایر بیماری‌های روانی تبدیل نمی‌شود؛ اما بسیاری از افراد مبتلا به بیش فعالی شرایط هم‌زیستی با دیگر بیماری‌ها را دارند. اختلالات خلقی همچون افسردگی و اضطراب از جمله همین بیماری‌ها است که فرد درمان نشده درگیر آن خواهد شد.

مهم‌ترین علائم بیش فعالی کدامند؟

علائم بیش فعالی شامل تکانشگری، فعالیت بیش از حد یا بی قراری، برنامه ریزی ضعیف، بی نظمی، مشکل در تمرکز روی یک کار و توجه و تمرکز بسیار پایین است.

 ADHD درمان نشده چه تاثیری بر زندگی دارد؟

اگر ADHD درمان نشود زندگی فرد را در بزرگ‌سالی به طرق مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد. تاثیرات مخرب این اختلال بر روابط کاری، روابط اجتماعی، روابط عاطفی، مدیریت زمان، مسائل مالی و سلامت روان دیده می‌شود. گاهی آسیب‌های ناشی از اختلال بیش فعالی سبب تصادفات منجر به مرگ و حتی خودکشی می‌شود.

اختلال بیش فعالی در دختران بیشتر است یا پسران؟

مطابق با پژوهش‌های انجام شده، میزان شیوعِ این اختلال در پسران ۲ الی ۹ برابر بیشتر از دختران است. این نابرابری لزوماً به این دلیل نیست که دختران کمتر مستعد ابتلا به این اختلال هستند.

منابع: Theph oenixrc, Web md, healthline, bonsecours, smartkidswithld