تجربه ترک شیشه یک تجربه طولانی و چالش برانگیز است و بهبودی کامل بدن و مغز پس از ترک شیشه زمان می برد. از مهم ترین آسیب هایی که شیشه به مغز و سیستم عصبی وارد می کند می توان به اضطراب، افسردگی و اختلال در تمرکز اشاره کرد. با این حال، یکی از مهم‌ترین سوالات برای بسیاری این است که آیا بازسازی مغز بعد از ترک شیشه امکان پذیر است یا خیر. در حالی که مسیر درمان و بهبود برای هر فرد متفاوت است و زمان می برد، باید بدانید که توانایی مغز برای بازسازی خود، قابل ملاحظه است و می توان به ترمیم مغز بعد از ترک شیشه، امیدوار بود.
آیا مغز بعد از ترک شیشه خوب می شود؟
به طور کلی بله، بازسازی مغز بعد از ترک شیشه ممکن است. با وجود آسیب های زیادی که شیشه بر مغز و مدار های عصبی وارد می کند، به دلیل قابلیت انعطاف پذیری منحصر به فرد آن به نام انعطاف پذیری عصبی (نوروپلاستیسیته)، بازسازی مغز بعد از ترک شیشه اتفاق می افتد. با این حال، باید در نظر داشته باشید که این روند بازسازی و ترمیم تدریجی است و نیاز به زمان دارد. سوء مصرف شیشه می تواند آسیب قابل توجهی به مغز وارد کند و بر ساختار، عملکرد و مواد شیمیایی سیستم عصبی تأثیر بگذارد.
طبق مطالعات، شیشه مقدار دوپامین، یک انتقال دهنده عصبی در مغز (نوعی ماده شیمایی) مرتبط با لذت و پاداش را افزایش می دهد و منجر به احساس سرخوشی شدید (ایفوریا) می شود. این افزایش غیرطبیعی دوپامین، ذخیره دوپامین مغز و مسیر های عصبی را مختل می کند و باعث عدم تعادل مواد شیمیایی و آسیب رسیدن به سلول های مغز می شود.
بیشتر بخوانید: ترک شیشه (مت آمفتامین) | بهترین روش برای ترک شیشه چیست؟
بازسازی مغز بعد از ترک شیشه چقدر طول می کشد؟
بازسازی مغز بعد از ترک شیشه به طور کامل حدودا یک سال طول می کشد. ترمیم مغز بعد از ترک شیشه معمولا از چند هفته پس از ترک آغاز می شود و تا چندین ماه پس از ترک ادامه پیدا می کند. برخی از نشانه های ارتقای عملکرد ذهنی بعد از ترک شیشه، در مدت زمان کوتاه دیده می شوند، اما بهبود کامل مغز، احتمالا چندین ماه زمان می برد. مدت زمان این بازسازی به عواملی مانند مدت و شدت مصرف شیشه، ژنتیک فرد و شرایط سلامت روانی بستگی دارد.
به دلیل علائم ترک مانند بی قراری، پرخوابی و خستگی در روز های اول بعد از ترک، احتمالا افسردگی، اختلال در تمرکز و مشکلات روانی تشدید شوند که تجربه ترک شیشه را دشوار می کنند. پس از گذشت دو هفته می توان نشانه های بهبود را مشاهده کرد، زیرا تعادل مواد شیمیایی در مغز به حالت قبل از مصرف شیشه بر می گردد. با گذشتن چند ماه از قطع مصرف شیشه علائم بازسازی مغز مانند هوشیاری پایدار، عملکرد خوب حافظه، بهبود تمرکز و تنظیم خلق و خو قابل ملاحظه خواهند بود.
مطالعه بیشتر: عوارض مصرف شیشه ماهی یکبار
بازسازی مغز بعد از ترک شیشه چگونه است؟
مغز انسان دارای قابلیت منحصر به فردی به نام انعطاف پذیری عصبی (نوروپلاستیسیتی) است که این قابلیت باعث می شود مغز بتواند مجددا سازماندهی شود و خود را ترمیم کند. مراحل بازسازی مغز بعد از ترک شیشه عبارتند از:
- ترک و سم زدایی
- برقراری تعادل مواد شیمیایی در مغز
- ترمیم سلول های عصبی
- بهبود عملکرد ذهنی
- ارتقای سلامت روان
ترک و سم زدایی
این مرحله بلافاصله بعد از تجربه ترک شیشه یا قطع مصرف اتفاق می افتد و بین ۱ تا ۲ هفته طول می کشد. در این مرحله از بازسازی مغز بعد از ترک شیشه، مغز تلاش می کند تا با شرایط جدید سازگار شود و به قطع مصرف شیشه عادت کند. این مرحله می تواند چالش برانگیز باشد و با علائمی مانند افسردگی، اضطراب و بی قراری همراه باشد.
از دست ندهید: علائم مصرف شیشه چیست؟
برقراری تعادل مواد شیمیایی در مغز
استفاده بلند مدت از شیشه موجب برهم خوردن تعادل مواد شیمیایی در مغز می شود. پس از گذشت حدودا دو هفته از قطع مصرف شیشه، مغز به تدریج شروع به بازگرداندن تعادل طبیعی دوپامین و سایر مواد شیمیایی در سیستم عصبی می کند. این مرحله از بازسازی مغز بعد از ترک شیشه، زمان زیادی می برد و کمبودهای اولیه در ذخایر دوپامین می‌تواند منجر به احساس افسردگی و آنهدونیا (ناتوانی در احساس لذت) شود.
ترمیم سلول های عصبی
ساخته شدن و ترمیم سلول های عصبی معمولا ۱۰۸ روز طول می کشد. شیشه به سلول ها و ساختارهای مغز، به ویژه در مناطق مرتبط با احساسات و حافظه آسیب می رساند. با گذشت زمان (حدودا چندین ماه)، مغز درگیر مکانیسم‌های ترمیم مغز بعد از ترک شیشه می‌شود و بخشی از آسیب را از طریق نوروپلاستیسیته (قابلیت انعطاف پذیری) مغز، جبران می کند. در این مرحله بهبود هایی مانند تنظیم هیجانی و ارتقای خلق و خو مشاهده خواهد شد. شواهدی نیز مبنی بر این وجود دارد که برخی از مناطق مغز می توانند سلول های عصبی جدیدی را پس از تجربه ترک شیشه، تولید کنند.
بهبود عملکرد ذهنی
پس از ترمیم مغز بعد از ترک شیشه و تولید سلول های عصبی جدید، در این مرحله از بازسازی مغز بعد ترک شیشه، بهبود هایی در عملکردهای شناختی مانند حافظه، توجه، تصمیم گیری و تمرکز مشاهده می شود. سرعت بهبود توانایی های ذهنی می تواند در هر فرد متفاوت باشد و برخی افراد با توجه به مدت زمان اعتیاد آن ها به شیشه و مقدار مصرف آن، ممکن است برخی توانایی های ذهنی خود را دوباره به دست نیاورند.
مطالعه بیشتر: کراک چیست؟ عوارض، اعتیاد و ترک این ماده مخدر
ارتقای سلامت روان
یک سال پس از ترک شیشه، بازسازی مغز به عنوان یک روند رو به رشد و توسعه شخصی ادامه پیدا می کند. در این مرحله فرد می تواند مانند افراد دیگر به آموزش، یادگیری مهارت و زندگی عادی بپردازد. سرعت یادگیری و تفکر فرد در این مرحله با کسی که شیشه مصرف نکرده است، تقریبا برابر است. افراد در این مرحله معمولاً سبک زندگی جدیدی را شروع می کنند و با درگیر شدن در فعالیت های روزانه سالم سعی می کنند از مصرف مجدد پیشگیری کنند.
مطلب مرتبط: عوارض مصرف شیشه در مردان و زنان؛ بررسی کامل
مغز عادی در سمت چپ، مغز پس از مصرف شیشه در سمت راست
روش های بازسازی مغز بعد از ترک شیشه
روش های بازسازی مغز بعد از ترک شیشه تنوع زیادی دارند که از مهم ترین آن ها می توان به تغذیه، ورزش و تمرین فعالیت های ذهنی اشاره کرد. با انجام دادن این راهکار ها می توان فرآیند بازسازی مغز بعد از ترک شیشه را تسهیل و تسریع کرد. با این حال، باید بدانید که هیچ راه حل یکسانی برای همه وجود ندارد و برنامه های درمانی اغلب بر اساس نیازهای فرد و میزان آسیب وارد شده بر مغز، انتخاب می شود. راه های بازسازی مغز بعد از ترک شیشه عبارتند از:
- دارودرمانی
- روان درمانی
- فعالیت های ذهنی
- گروه درمانی
- تغذیه
- ورزش
- تنظیم خواب
- طب سوزنی
مطالعه بیشتر: علائم خماری شیشه، علائم اعتیاد به شیشه چیست؟
دارو درمانی برای بازسازی مغز بعد از ترک شیشه
گرچه هنوز هیچ دارویی به طور رسمی برای بازتوانی مغز بعد از ترک شیشه، وجود ندارد، اما برخی دارو ها می توانند به این فرآیند کمک کنند و تحمل دوران پس از ترک شیشه را برای فرد، تسهیل کنند. دارو های موثر در بازسازی مغز بعد از ترک شیشه عبارتند از:
- دارو های ضد افسردگی برای تعادل مواد شیمایی در مغز: سرترالین و فلوکستین
- دارو برای تثبیت خلق و خو: کوئتیاپین و الانزاپین
- دارو برای جلوگیری از مصرف مجدد: نالترکسون
- دارو ضد افسردگی و اعتیاد: بوپروپیون
- دارو برای بهبود عملکرد ذهنی: مدافینیل
مطلب مرتبط: افسردگی بعد از ترک شیشه چیست؟ علل و درمان
روان درمانی برای بازتوانی مغز بعد از ترک شیشه
یکی از بهترین روان درمانی ها برای بازسازی مغز بعد از ترک شیشه، درمان شناختی رفتاری (CBT) محسوب می شود. درمان شناختی رفتاری به افرادی که شیشه را به تازگی ترک کرده اند کمک می کند تا افکار و رفتارهای ناسالم خود را تشخیص دهند و با کمک روانشناس آن ها را تغییر دهند. همچنین افرادی که پس از ترک شیشه به روانشناس مراجعه می کنند، بهتر از دیگران می توانند میل و احساس نیاز به مصرف مجدد را کنترل کنند. این مسئله باعث عدم مصرف مجدد و ترمیم بهتر مغز در نتیجه ادامه ترک می شود. برای کمک تخصصی و درمان شناختی رفتاری می توانید به یک روانشناس خوب مراجعه کنید.
تمرین های ذهنی
برای بهبود فعالیت ذهنی و تسریع بازسازی مغز بعد از ترک شیشه، باید تمرین هایی را انجام داد که حافظه و توجه را درگیر کنند. برخی از این فعالیت های عبارتند از:
- حفظ کردن کلمات جدید یا داستان های تاریخی
- حل کردن پازل یا جدول و سودوکو
- فراگرفتن مهارت های جدید مانند شنا کردن، نواختن موسیقی، دوچرخه سواری و …
- مطالعه
گروه درمانی
اثربخشی گروه درمانی بر بازسازی مغز بعد از ترک شیشه، ناشی از این است که ارتباط اجتماعی باعث بهبود سلامت روان و تقویت مهارت های ذهنی می شود. شرکت در بحث ها و فعالیت های گروهی عملکرد های ذهنی مانند حافظه، توجه و تمرکز را بهبود می بخشد. یادگیری از تجربیات دیگران و به اشتراک گذاشتن تجربیات خود نیز می تواند آسیب های ذهنی در اثر استفاده از شیشه را تا حدی جبران کند. در نتیجه گروه درمانی یک روش موثر برای ترمیم مغز بعد از ترک شیشه محسوب می شود.
تغذیه برای بازسازی مغز بعد از ترک شیشه
یکی از عوامل تاثیرگذار در بازتوانی مغز بعد از ترک شیشه، تغذیه محسوب می شود. مغز و سیستم عصبی برای ترمیم و بازسازی به مواد مغذی نیاز دارند. به همین دلیل داشتن یک رژیم غذایی متعادل و غنی از اسیدهای چرب امگا ۳، آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها و مواد معدنی می تواند به سلامت مغز و بهبود عملکرد های ذهنی کمک کند. برخی مواد غذایی مفید برای ترمیم مغز بعد از ترک شیشه عبارتند از:
- ماهی و غذای دریایی خصوصا ماهی سالمون
- آجیل
- شکلات تلخ
- توت ها مانند شاه توت و توت فرنگی
- لوبیا ها
مطالعه بیشتر: برای ترک شیشه چی بخوریم؟
ورزش برای بازسازی مغز بعد از ترک شیشه
فواید ورزش برای سلامت بدن بر کسی پوشیده نیست، اما پژوهش ها تاثیر مستقیم آن را برای بهبود عملکرد ذهنی پس از ترک شیشه نیز اثبات کرده اند. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن، دوچرخه‌سواری یا یوگا می‌تواند عملکرد ذهنی را ارتقا دهد، خلق و خو را بهبود بخشد و استرس را کاهش دهد. در نتیجه می توان گفت ورزش به ترمیم مغز بعد از ترک شیشه کمک می کند.
تنظیم خواب
مطالعات نشان می دهند که مصرف شیشه منجر به اختلالات خواب می شود. خواب با کیفیت برای بازسازی مغز پس از ترک شیشه، اهمیت بسیاری دارد. پس از ترک شیشه، خواب کافی می تواند به ترمیم مغز کمک کند، زیرا خواب با کیفیت به مغز کمک می کند تا سم زدایی کند و آسیب های ناشی از مصرف شیشه را تا حدی جبران کند. اگر کسی پس از ترک شیشه خواب با کیفیت و کافی نداشته باشد، بیشتر از دیگران احساس استرس، غمگینی یا اضطراب خواهد کرد که این مسئله می تواند احتمال مصرف مجدد را نیز افزایش دهد.
طب سوزنی
طبق پژوهش ها، طب سوزنی در بهبود علائم ترک و عوارض کنار گذاشتن شیشه موثر است. طب سوزنی با قرار دادن سوزن های نازک در نقاط خاصی از بدن، به بازگرداندن تعادل مواد شیمیایی در مغز و ترمیم مغز بعد از ترک شیشه کمک می کند. برای افرادی که تصمیم به ترک شیشه دارند، طب سوزنی ممکن است به کاهش علائم ترک، تمایل برای مصرف مجدد، استرس و اضطراب کمک کند.
این اثرات، به نوبه خود، می توانند منجر به الگوهای خواب بهتر و تنظیم هیجانی شوند که برای بازسازی مغز بسیار مهم هستند. همچنین طب سوزنی می‌تواند ترشح اندورفین که نوعی ماده شیمیایی در بدن است که به مسکن طبیعی معروف است را افزایش دهد. این مسئله نیز می تواند از مصرف مجدد شیشه جلوگیری کند و فرآیند ترک را برای فرد تسهیل کند.
بعد از ترک شیشه چه کنیم؟
یکی از مهم ترین کارها بعد از ترک شیشه، این است که از افراد و شرایط تداعی گر مصرف شیشه، اجتناب کنید. بعد از ترک شیشه باید یک برنامه مشخص درمانی که شامل رسیدگی به نیازهای جسمی، روانی و اجتماعی، دارودرمانی، مشاوره، گروه‌های حمایتی و برنامه‌های توانبخشی باشد، انتخاب کنید. بهترین کار این است که بلافاصله بعد از ترک شیشه، از مشاور ترک اعتیاد کمک بگیرید تا روند بهبودی موثرتر باشد و از مصرف مجدد جلوگیری شود. تجربه ترک شیشه می تواند چالش برانگیز باشد و علائم جسمی و روحی شدیدی داشته باشد. برای مدیریت موثر این علائم توصیه می شود که حتما شیشه را تحت نظارت متخصص کنار بگذارید.
مصرف مجدد شیشه چه تاثیری بر بازسازی مغز می گذارد؟
مصرف مجدد شیشه حین فرآیند بازسازی می تواند تاثیرات مخربی بر بازتوانی مغز بعد از ترک شیشه بگذارد. مصرف مجدد می تواند روند تدریجی بهبود مغز را مختل کند و دستاوردهای حاصل از ترمیم مغز بعد از ترک شیشه را از بین ببرد. مصرف مجدد همچنین مسیرهای (مدار های عصبی) مربوط به پاداش مغز را که با مصرف شیشه مرتبط هستند، تقویت می کند. این مسئله احتمال مصرف مجدد شیشه را در آینده نیز افزایش می دهد و ایجاد عادات سالم را دشوارتر می کند.
تاثیر شیشه بر مغز
مکانیسم اثر شیشه بر مغز مشابه سایر مواد مخدر است. این یعنی مصرف آن منجر به آزادسازی و افزایش گسترده دو ماده شیمیایی در مغز با نام های نوراپی نفرین و دوپامین (مربوط به احساس لذت و پاداش) می‌شود. افزایش مقدار این دو ماده موجب احساس سرخوشی بسیار قوی (ایفوریا)، افزایش انرژی و احساس لذت می شود. مصرف شیشه تعادل این مواد شیمیایی در مغز را بر هم می زند. برهم خوردن تعادل مواد شیمیایی در مغز عوارضی را برای بدن ایجاد می کند. این عوارض عبارتند از:
- اختلالات خلقی
- اضطراب
- افسردگی
- مشکل در تصمیم گیری
- رفتارهای تکانشی
- قضاوت ضعیف و غیرمنطقی
- عدم کنترل احساسات
- نقص در حافظه
هرچه مصرف شیشه مدت زمان بیشتری باشد، این عوارض شدیدتر خواهند بود و بازسازی مغز بعد از ترک شیشه چالش برانگیزتر خواهد بود.
از دست ندهید: آمفتامین و متامفتامین چیست؟ انواع، تاثیرات، اعتیاد و تفاوت آن ها
بعد از ترک شیشه چه اتفاقی می افتد؟
هنگامی که فردی تصمیم به ترک شیشه می گیرد باید بداند که بعد از ترک شیشه چه اتفاقی می افتد و فرآیند بازسازی مغز بعد ترک شیشه چگونه انجام می شود. ترک شیشه بر بدن و مغز فرد تاثیر می گذارد و منجر به علائم ناخوشایندی می شود که به آن ها علائم ترک می گویند. این تجربه می تواند از نظر شدت و مدت زمان برای هر فرد متفاوت باشد. اتفاقاتی که بعد از ترک شیشه می افتد را با هم بررسی می کنیم.
- علائم اولیه ترک
- علائم ترک در کوتاه مدت
- علائم ترک در بلندمدت
- ترمیم بدن و مغز بعد از ترک شیشه
علائم اولیه ترک
علائم اولیه ترک، بلافاصله پس از گذشت چند ساعت از ترک شیشه آغاز می شوند و تا چند روز بعد ادامه پیدا می کنند. مهم ترین علائم اولیه ترک شیشه عبارتند از: خستگی شدید و میل شدید به خواب. افراد در این دوره معمولا زیاد می خوابند، مثلا یک فرد ممکن است طی چند روز فقط مدت زمان محدودی را بیدار باشد.
علائم ترک در کوتاه مدت
این علائم احتمالا بین ۱ تا ۳ هفته پس از ترک شیشه، تجربه خواهند شد. علائم ترک شیشه در کوتاه مدت عبارتند از:
- میل شدید به مصرف مجدد شیشه
- افزایش اشتها
- اضطراب
- افسردگی
- تحریک پذیری
- خستگی
- بی حالی
- سردرد
- درد عضلانی
- اختلال در تمرکز
- مشکل در تصمیم گیری
علائم ترک در بلند مدت
برخی از علائم ترک شیشه در بلند مدت شامل میل به مصرف مجدد شیشه، نوسانات خلقی، بی ثباتی عاطفی، اختلالات خواب و نقص در حافظه و توجه است. این علائم ممکن است ماه ها یا حتی یک سال طول بکشد و بازسازی مغز بعد از ترک شیشه این علائم را بهبود می بخشد. شدت این علائم معمولاً با گذر زمان کاهش می‌یابد، اما ممکن است توسط استرس یا نشانه‌های محیطی مرتبط با مصرف مواد مانند مصرف شیشه توسط اطرافیان یا ارتباط با افرادی که اعتیاد به شیشه دارند، تشدید شوند.
ترمیم بدن و مغز بعد از ترک شیشه
با تعهد به فرآیند ترک شیشه و مصرف نکردن آن در بلند مدت، ترمیم مغز بعد از ترک شیشه اتفاق می افتد. گرچه این روند بازیابی ممکن است زمان ببرد و برخی از آسیب ها قابل برگشت نباشند، اما ممکن است. بسیاری از افراد پس از ترک شیشه موفق شده اند بهبود در عملکرد ذهنی، تنظیم خلق و خو و سلامت جسمانی را تجربه کنند.
بیشتر بخوانید: ترک شیشه چند روز طول می‌کشد؟ مراحل ترک اعتیاد به شیشه
سوالات متداول
در این بخش سعی می کنیم به سوالات رایج شما در مورد ترمیم مغز بعد از ترک شیشه پاسخ دهیم.
آیا برای ترک شیشه باید بستری شوم؟
شرکت در یک برنامه توانبخشی سوء مصرف مواد می تواند بازتوانی مغز بعد از ترک شیشه را تسریع کند. برنامه‌های توانبخشی نظارت و پشتیبانی ۲۴ ساعته را ارائه می‌کنند که می‌تواند برای افرادی که سابقه مصرف مجدد در طول ترک شیشه داشته اند، مفید باشد.
آیا مغز بعد از ترک شیشه به طور کامل بازسازی می شود؟
برخی از آسیب های وارد شده به مغز در نتیجه اعتیاد به شیشه تا مدت طولانی پس از ترک باقی خواهد ماند. با این حال، ترمیم و بازسازی قابل توجه و بهبود عملکرد ذهنی با ترک همیشگی شیشه ممکن است.
بهترین روش ها برای بازسازی مغز بعد از ترک شیشه چه هستند؟
بهترین روش ها برای بازسازی مغز بعد از ترک شیشه شامل ورزش منظم، تغذیه سالم و یادگیری مهارت های جدید می شود. بهتر است برای انتخاب بهترین روش مناسب خود با توجه به مدت زمان و مقدار مصرف، با یک متخصص مشورت کنید.
منابع: americanaddictioncenters, NIDA, verywellmind
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
خیلی خوب بود
سلام و سپاس از نگاه شما.
ممنون از مطلب خوبتون