افسردگی بعد از ترک شیشه یک عارضه رایج پس از قطع مصرف شیشه است و در بیشتر از ۵۰ درصد افرادی که شیشه را ترک می کنند، اتفاق می افتد. افسردگی پس از ترک شیشه عمدتا به علت بر هم خوردن تعادل مواد شیمیایی در مغز رخ می دهد؛ با توجه به شرایط هر فرد، این افسردگی بعد از ترک شیشه ممکن است از ۲ هفته تا چند ماه طول بکشد. روش های زیادی برای مدیریت و درمان افسردگی بعد از ترک شیشه، وجود دارد که مهم ترین آن ها شامل دارو درمانی و درمان شناختی رفتاری (CBT) می شود.
افسردگی بعد از ترک شیشه چگونه است؟
افسردگی بعد از ترک شیشه مانند انواع دیگر افسردگی عمدتا با احساس غم و بی لذتی همراه است. باید بدانید که به دلیل علائم جسمانی ترک شیشه و عوارض دیگر ممکن است تحمل افسردگی بعد از ترک آن، برای فرد دشوارتر از تجربه دیگر انواع افسردگی باشد. یکی از مهم ترین نکات در تشخیص افسردگی بعد از ترک شیشه این است که علائم آن عمدتا پس از گذشت ۲۴ ساعت از ترک شیشه به وجود می آیند یا تشدید می شوند. طبق پژوهش ها، علائم افسردگی بعد از ترک شیشه عبارتند از:
- احساس غم مداوم
- خستگی مزمن
- پر خوابی یا بی خوابی
- نوسانات خلقی
- احساس بی لذتی یا آنهدونیا (لذت نبردن از زندگی)
- افکار یا رفتار خودکشی
- کاهش یا افزایش وزن ناگهانی
- تحریک پذیری
- اختلال در مهارت حل مسئله
- احساس گناه و عذاب وجدان
- عدم علاقه به فعالیت های مورد علاقه در گذشته
- بی انگیزگی
- افت عملکرد شغلی
- ناامیدی
- سردرد
- سوء هاضمه
از دست ندهید: ترک شیشه (مت آمفتامین) | بهترین روش برای ترک شیشه چیست؟
علائم ترک شیشه
ترک شیشه می تواند با علائم مختلفی همراه باشد که یکی از رایج ترین آن ها افسردگی است ولی علائم دیگری نیز مانند اضطراب، افزایش اشتها و اختلال در تمرکز نیز در افراد زیادی تجربه می شوند. گاهی افسردگی به دلیل علائم ترک فیزیکی مانند خستگی شدید یا اختلال در خواب ایجاد می شود. مدت زمان تجربه علائم ترک شیشه برای هر فرد متفاوت است اما معمولا بین ۳-۵ روز طول می کشد، اگرچه افسردگی و اضطراب ممکن است بیش از یک هفته یا تا ماه ها بعد از ترک، ادامه داشته باشند. پس از ترک شیشه، علائم ترک معمولاً حدود ۲۴ ساعت پس از قطع مصرف، شروع می شوند. بر اساس مطالعات، علائم دیگر ترک شیشه عبارتند از:
- افسردگی و احساس نارضایتی
- پرخوابی یا بی خوابی
- خستگی شدید
- افزایش اشتها
- خلق تحریک پذیر
- اختلال در تمرکز
- پارانویا (احساس بد بینی به دیگران)
- احساس روانپریشی
- درد عضلانی
- سردرد
- کاهش سطح انرژی
- مشکل در تصمیم گیری
- پرخاشگری
- میل شدید به مصرف مجدد
- اختلال در خواب
ترک شیشه یا متامفتامین (methamphetamine) فرآیندی است که در آن مغز و بدن پس از یک دوره اعتیاد به شیشه، در تلاش هستند تا به کنار گذاشتن شیشه عادت کنند. کنار گذاشتن شیشه می تواند تدریجی و با کمک متخصص باشد تا از علائم ناخوشایند آن جلوگیری شود.
در این مورد بیشتر بخوانید: علائم خماری شیشه، علائم اعتیاد به شیشه چیست؟
آیا ترک شیشه می تواند باعث افسردگی شود؟
بله، ترک شیشه می تواند باعث افسردگی شود، زیرا یکی از مهم ترین عوارض ترک شیشه، نوسانات خلقی و افسردگی محسوب می شود. شدت و مدت افسردگی در طول ترک شیشه، می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و هفته ها یا حتی ماه ها پس از ترک شیشه ادامه یابد.
طبق مطالعات، حدود ۶۴ درصد افراد، افسردگی بعد از ترک شیشه را تجربه می کنند که از این افراد ۳۰ درصد شدت علائم را متوسط و ۳۴ درصد علائم شدید را گزارش می کنند.
از دست ندهید: آمفتامین و متامفتامین چیست؟ انواع، تاثیرات، اعتیاد و تفاوت آن ها
افسردگی بعد از ترک شیشه چقدر طول می کشد؟
طبق گفته دانشمندان، افسردگی بعد از ترک شیشه یا مت آمفتامین می تواند بین ۷ تا ۱۰ روز پس از ترک شیشه، طول بکشد. در مراحل بعدی ترک که تا ۳ هفته زمان می برد، افسردگی معمولا با علائم دیگری مانند روان پریشی همراه می شود. با این حال، علائم عاطفی مانند افسردگی، اضطراب، یا میل شدید به مصرف مجدد شیشه می‌توانند تا ماه‌ها پس از ترک در برخی افراد ادامه داشته باشند. برای افرادی که افسردگی طولانی مدت را در طول ترک شیشه تجربه می کنند؛ ضروری است که به دنبال کمک و حمایت حرفه ای برای مدیریت موثر علائم خود باشند و به یک روانشناس خوب مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر: ترک شیشه چند روز طول می‌کشد؟ مراحل ترک اعتیاد به شیشه
علت افسردگی بعد از ترک شیشه
افسردگی بعد از ترک شیشه معمولا به این دلیل اتفاق می افتد که مغز در تلاش است تا با قطع مصرف شیشه سازگار شود. مصرف طولانی مدت شیشه ذخایر مواد شیمیایی مربوط به احساس خوشحالی و لذت مانند دوپامین را کاهش داده است. این بر هم خوردن تعادل مواد شیمیایی در مغز با ترک شیشه، منجر به افسردگی و اضطراب خواهد شد. با این حال عوامل دیگری نیز در ایجاد افسردگی پس از ترک شیشه نقش دارند. علل افسردگی بعد از ترک شیشه عبارتند از:
- تغییرات شیمیایی
- تغییرات فیزیکی بدن
- اعتیاد روانی
- تغییرات هورمونی
- عوامل محیطی
- اختلالات روانی دیگر ناشی از مصرف شیشه
باید بدانید که افسردگی بعد از ترک شیشه یک پدیده پیچیده است که تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد. دریافت کمک حرفه ای از متخصصان، درمانگران یا گروه های حمایتی برای مدیریت علائم افسردگی و رسیدگی موثر به چالش های ایجاد شده توسط آن، بسیار مهم است.
مطالعه بیشتر: کوکائین چیست و چه عوارضی دارد؟ اثرات و علائم مصرف، اعتیاد، ترک
تغییرات شیمیایی
مصرف طولانی مدت شیشه، طبق مطالعات بر میزان تولید و چرخه مواد شیمیایی در مغز، خصوصا دوپامین و سروتونین (دو ماده شیمیایی در مغز که مربوط به احساس لذت و پاداش هستند) تاثیر زیادی می گذارد. هنگامی که فردی به طور ناگهانی مصرف شیشه را متوقف می کند، مغز و سیستم عصبی او در تلاش هستند تا به قطع مصرف شیشه عادت کنند و با شرایط جدید سازگار شوند؛ که این قضیه منجر به اختلال در تنظیم آن ها و علائم افسردگی می شود.
تغییرات جسمی بدن
برخی از تغییرات بدن و علائم فیزیکی مانند خستگی شدید و خواب زیاد که مربوط به ترک شیشه هستند، نیز می توانند منجر به افسردگی شوند. علائم فیزیکی مانند خستگی، کم شدن انرژی، بی خوابی، و تغییر در اشتها همگی ممکن است علائم افسردگی بعد از ترک شیشه را تشدید کنند.
اعتیاد روانی
بسیاری از افرادی که به شیشه اعتیاد دارند و این ماده را مصرف می کنند، این کار را برای مقابله با چالش های عاطفی و احساسی یا مشکلات سلامت روان مانند تروما (ضربه روانی)، اضطراب یا افسردگی انجام می دهند. پس هنگامی که آنها شیشه را ترک می کنند، این مسائل زمینه ای ممکن است دوباره ظاهر یا تشدید شوند و موجب ایجاد علائم افسردگی شوند.
از دست ندهید: عوارض مصرف شیشه در مردان و زنان؛ بررسی کامل
تغییرات هورمونی
مصرف شیشه یا متآمفتامین می تواند تعادل هورمونی بدن، از جمله هورمون های استرس مانند کورتیزول را مختل کند. هنگامی که مصرف شیشه قطع می شود، ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا بدن هورمون های خود را دوباره تنظیم کند و این مسئله منجر به اختلالات خلقی از جمله اضطراب و افسردگی بعد از ترک شیشه خواهد شد.
عوامل محیطی
مصرف شیشه با پیامد های اجتماعی و محیطی مانند طلاق، انزوای اجتماعی، از دست دادن شغل، مشکلات مالی و مشکلات حقوقی همراه است. این مشکلات ممکن است تا مدت ها پس از ترک ادامه پیدا کنند. این عوامل می توانند در ایجاد یا تشدید احساس افسردگی پس از ترک شیشه نقش داشته باشند.
اختلالات روانی دیگر ناشی از مصرف شیشه
برخی از افرادی که اعتیاد به شیشه دارند، قبل از مصرف شیشه نیز دچار اختلالات روانی بوده اند. همچنین بسیاری از افراد، حین مصرف شیشه و اعتیاد به آن، دچار اختلالات سلامت روانی مانند افسردگی یا اضطراب می شوند. ترک شیشه می تواند علائم این اختلالات را تشدید کند یا اگر قبلاً درمان شده بودند، موجب برگشت دوباره علائم افسردگی یا اضطراب شود.
مطالعه بیشتر: علائم مصرف شیشه چیست؟
عوامل خطر افسردگی بعد از ترک شیشه
همانطور که قبلا اشاره کردیم ۳۶ درصد از افراد افسردگی را برخلاف ۶۴ درصد دیگر، بعد از ترک شیشه تجربه نمی کنند. احتمالا این سوال پیش می آید که چه شرایطی بر احتمال ابتلای فرد به افسردگی پس از ترک شیشه، تاثیر می گذارند. طبق مطالعات، عوامل خطر که احتمال تجربه افسردگی بعد از ترک شیشه را افزایش می دهند، عبارتند از:
- مصرف طولانی مدت: هرچه مدت زمان مصرف شیشه بیشتر باشد، پس از ترک آن، احتمال تجربه افسردگی بیشتر خواهد بود.
- تکانشگری: هرچه فردی تکانشگری بیشتری داشته باشد، با احتمال بیشتری مصرف مجدد یا تجربه شکست در ترک و ابتلا به افسردگی پس از کنار گذاشتن شیشه، خواهد داشت.
- اختلالات شناختی: اگر فردی با مصرف شیشه، دچار اختلالات شناختی مانند نقص در حافظه، مشکل در تمرکز و ضعف در ارتباط اجتماعی، شده باشد؛ احتمالا پس از ترک شیشه، افسردگی را تجربه خواهد کرد.
- انعطاف پذیری ذهنی: هر چه یک فرد انعطاف پذیر تر باشد، پس از ترک شیشه، عملکرد ذهنی بهتر و علائم افسردگی کمتری خواهد داشت.
- حمایت اجتماعی: دریافت حمایت اجتماعی بیشتر از خانواده و اطرافیان، با احتمال کمتر افسردگی بعد از ترک شیشه، همراه خواهد بود.
مطلب مرتبط: بازسازی مغز بعد از ترک شیشه؛ مراحل و مدت زمان
درمان افسردگی بعد از ترک شیشه
از بهترین روش های درمان افسردگی بعد از ترک شیشه می توان به دارودرمانی، درمان شناختی رفتاری و فعالیت فیزیکی اشاره کرد. روش های درمان این نوع از افسردگی، تنوع زیادی دارند و با توجه به شرایط هر فرد، ممکن است درمان مناسب او نیز متفاوت باشد. بهترین راه های درمان افسردگی بعد از ترک شیشه عبارتند از:
- دارو درمانی
- درمان شناختی رفتاری (CBT)
- تغذیه
- مایندفولنس و مدیتیشن
- گروه درمانی
- ورزش
دارو درمانی برای درمان افسردگی بعد از ترک شیشه
پژوهش ها نشان می دهند که مصرف برخی دارو ها می تواند به کنترل و مدیریت علائم افسردگی و خلقی پس از ترک شیشه کمک کند. دارو های درمان افسردگی بعد از ترک شیشه عبارتند از:
- آریپیپرازول
- دارو های ضد افسردگی مانند سیتالوپرام، اس سیتالوپرام، فلوکستین و پاروکستین
- برخی از بنزودیازپین ها مانند دیازپام، آلپرازولام
با وجود اینکه این دارو ها برای درمان افسردگی و اضطراب بعد از ترک شیشه موثر هستند، باید بدانید که داروی مشخص و تایید شده به صورت رسمی برای درمان افسردگی بعد از ترک شیشه وجود ندارد.
درمان شناختی رفتاری
یکی از موثرترین درمان ها برای افسردگی بعد از ترک شیشه، بر اساس مطالعات، درمان شناختی رفتاری (CBT) محسوب می شود. درمان شناختی رفتاری نوعی روان درمانی است که به افراد کمک می کند تا افکار و نگرش خود را به طور موثری تغییر دهند. این درمان باعث تعهد به فرآیند ترک شیشه و انتخاب مکانیسم های سالم تر برای مقابله با افسردگی و عوارض روانی ناشی از ترک شیشه می شود.
درمان افسردگی بعد از ترک شیشه با تغذیه
تغذیه سالم و مقوی برای درمان افسردگی بعد از ترک شیشه می تواند اثربخشی زیادی داشته باشد. اهمیت دارد که مواد مغذی مهم و مورد نیاز بدن، پس از ترک شیشه یا هر نوع ماده مخدر، تامین شود. این مسئله تحمل علائم فیزیکی و روانی ناشی از ترک شیشه را تسهیل خواهد کرد. نکات تغذیه ای موثر در درمان افسردگی بعد از ترک شیشه عبارتند از:
- مایعات زیاد مصرف کنید
- مواد غذایی پروتئین دار مانند مرغ، تخم مرغ و لبنیات استفاده کنید
- میوه های سرشار از فیبر مانند تمشک، گلابی، پرتقال، توت فرنگی و … مصرف کنید
- چربی های سالم مانند اسید چرب امگا ۳ که در ماهی وجود دارد را در رژیم خود قرار دهید
- خوراکی هایی که برای کبد مفید هستند، مانند شاهی، گشنیز، بروکلی و کلم پیچ را استفاده کنید
با مصرف این مواد غذایی از بدن خود و سازگار شدن آن با شرایط جدید در دوران پس از ترک شیشه، حمایت می کنید. این مسئله باعث می شود تعادل بدن سریع تر بازگردد و افسردگی بعد از ترک شیشه، بهبود پیدا کند.
بیشتر بخوانید: برای ترک شیشه چی بخوریم؟
مایندفولنس و مدیتیشن
مدیتیشن و مایندفولنس با کمک به افراد برای مدیریت هوس، کنار آمدن با ناراحتی های روانی و جلوگیری از مصرف مجدد، می تواند در درمان افسردگی پس از ترک شیشه مفید باشد. مدیتیشن می تواند عاطفه های منفی را کاهش دهد و علائم افسردگی را بهبود ببخشد. در نتیجه تکنیک های مدیتیشن و مایندفولنس، ابزار مکمل بسیاری ارزشمندی در کنار درمان های دیگر، محسوب می شوند. با استفاده از تکنیک های ذهن آگاهی افراد می آموزند که با احساساتی مانند غم، افسردگی و اضطراب به روشی سالم مقابله کنند.
درمان افسردگی بعد از ترک شیشه با گروه درمانی
گروه درمانی به افراد این فرصت را می دهد تا با دیگر افرادی که تجربیات مشابهی را پشت سر گذاشته اند ارتباط برقرار کنند، احساس انزوا را کاهش می دهد و احساس تعلق را ایجاد می کند. این عوامل به بهبود علائم افسردگی بعد از ترک شیشه، کمک می کنند. گروه درمانی برای افرادی با مشکلات خلقی، خصوصا افسردگی، بسیار مفید است. طبق پژوهش ها، گروه درمانی یک محیط حمایتی ایجاد می کند که در آن افراد می توانند تجربیات و چالش های خود را به اشتراک بگذارند و از نگرش افراد با شرایط مشابه، استفاده کنند.
ورزش برای بهبود افسردگی بعد از ترک شیشه
از مزایای ورزش برای بهبود افسردگی می توان به بهبود خلق و خو، تنظیم هورمون ها، بهبود سلامت فیزیکی و افزایش خون رسانی به مغز و سیستم عصبی، اشاره کرد. ورزش را به زبان ساده می توان یک داروی مسکن و ضد افسردگی طبیعی به حساب آورد. فعالیت فیزیکی همچنین می تواند سطح انرژی را در طول روز بالا ببرد و در فرد احساس ارزشمندی ایجاد کند. پیشنهاد می شود برای رسیدن به بیشترین اثربخشی روزانه نیم ساعت ورزش های هوازی انجام دهید.
از دست ندهید: عوارض مصرف شیشه ماهی یکبار
پیشگیری از افسردگی بعد از ترک شیشه
اگر فردی تصمیم به ترک دارد، بهتر است برای پیشگیری از افسردگی بعد از ترک شیشه یا علائم دیگر، این فرآیند را تحت نظارت متخصص انجام دهد. متخصص با تجویز دارو، ارائه راهکارهای مختلف و آگاهی دادن به فرد و اطرافیان در مورد علائم ترک، می تواند این تجربه را برای شخص، تسهیل کند. روش های پیشگیری از افسردگی پس از ترک شیشه عبارتند از:
- داشتن خواب کافی و منظم پس از قطع مصرف
- مصرف مایعات کافی پس از ترک
- استفاده از دارو برای کنترل خلق و خو
- دریافت حمایت عاطفی نزدیکان در روز های بعد از ترک
- مشورت با روانشناس قبل از ترک و حین ترک شیشه
- محدود کردن مصرف قهوه و الکل قبل از ترک و در حین ترک
مطالعه بیشتر: تست اعتیاد چیست؟ انواع آزمایش اعتیاد و تفسیر آنها
چگونه به فردی با افسردگی بعد از ترک شیشه کمک کنیم؟
گاهی ممکن است یکی از عزیزان ما درگیر افسردگی بعد از ترک شیشه شده باشد. با توجه به اینکه نحوه رفتار و برخورد اطرافیان با فرد بیمار، در این دوره حیاتی است، باید بدانیم رفتار درست چیست. نحوه برخورد با فرد مبتلا به افسردگی پس از ترک شیشه را با هم بررسی می کنیم:
- سعی کنید شنونده خوبی باشید
- با فرد دچار افسردگی بعد از کنار گذاشتن شیشه، همدلی کنید
- او را به ورزش و مشاوره تشویق کنید
- با صبر و بدون قضاوت در این دوران، کنار او بمانید
- در انجام عادات سالم مانند تغذیه سالم، او را همراهی کنید
- نسبت به علائم افسردگی آگاهی کسب کنید تا بتوانید فرد مبتلا را درک کنید
- پیشرفت کردن او در ترک موفق شیشه را تشویق کنید
بیشتر بخوانید: کراک چیست؟ عوارض، اعتیاد و ترک این ماده مخدر
سوالات متداول
در این بخش به سوالات رایج شما در مورد افسردگی بعد از ترک شیشه پاسخ می دهیم.
آیا افسردگی بعد از ترک شیشه طبیعی است؟
بله، تجربه کردن علائم افسردگی بعد از ترک شیشه طبیعی و رایج است. بیش از ۵۰ درصد افرادی که شیشه را ترک می کنند، تا چند روز بعد از ترک شیشه نشانه های افسردگی را نشان خواهند داد.
آیا افسردگی پس از ترک شیشه می تواند موجب مصرف دوباره شود؟
بله، افسردگی پس از ترک شیشه، شخص را در موقعیت آسیب پذیری از نظر روانی قرار می دهد. آسیب پذیری روانی نیز می تواند دلیلی بر مصرف مواد مخدر باشد. پس بهتر است در صورت تجربه علائم افسردگی پس از ترک شیشه برای مدیریت آن ها از متخصص کمک گرفته شود.
چه زمانی باید فردی با قصد ترک شیشه را در مرکز ترک اعتیاد بستری کرد؟
برای ترک شیشه یا هر مواد مخدری باید حتما با متخصص مشورت کرد. با این حال، بستری کردن و مراقبت ۲۴ ساعته فقط در صورتی لازم است که شخص علائمی مانند مصرف مجدد شیشه، علائم روان پریشی (هذیان و توهم)، پرخاشگری و عدم مراقبت از خود را داشته باشد.
منابع: oxfordtreatment, detox, healthline, americanaddictioncenters
پزشک خوب، سامانه آنلاین رزرو اینترنتی نوبت از روانشناسان و روانپزشکان و سایر متخصصان حوزه سلامت است که به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در کوتاه ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کرده و وقت خود را به صورت “آنلاین” رزرو نمایید.
ممنون از راهکارها