امروزه اعتیاد به گوشی و وابستگی به تکنولوژی، ریشه‌های خود را عمیقاً در زندگی روزمره ما گسترانده است و تعاملات، دامنه توجه و حتی سلامت روان ما را تحت تاثیر قرار می دهد. اعتیاد به موبایل یا نوموفوبیا در سنین مختلف بین ۶ تا ۷۳ درصد شیوع دارد. بیشترین رواج اعتیاد به گوشی در نوجوانان و جوانان است. با توجه به شیوع رو به رشد این چالش، ما باید تلاش کنیم تا در استفاده از تکنولوژی تعادل و کنترل داشته باشیم تا از اعتیاد به گوشی پیشگیری کنیم.
اعتیاد به گوشی چیست؟
اعتیاد به گوشی به استفاده بیش از حد از موبایل می گویند که به‌عنوان نوموفوبیا (Nomophobia) یا ترس بدون تلفن همراه بودن نیز، شناخته می شود. استفاده از موبایل بیشتر از ۲ ساعت در روز که غیرضروری است، ناسالم محسوب می شود و می تواند نشانه اعتیاد به موبایل باشد. گرچه موبایل، تبلت یا کامپیوتر کاربرد زیادی دارند، اما استفاده بیش از حد از آن ها موجب اختلال در کار، مدرسه و روابط بین فردی خواهد شد. هنگامی که فردی بیشتر از تعامل با افراد واقعی در فضای مجازی وقت بگذراند یا به صورت مکرر گوشی خود را چک کند، احتمالا دچار اعتیاد به گوشی شده است.
بیشتر بخوانید: اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی؛ درمان و پیشگیری اعتیاد به فضای مجازی
علائم اعتیاد به گوشی
DSM5 یا راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، هنوز به صورت رسمی اعتیاد به گوشی و فضای مجازی را به عنوان یک اختلال روانی اعلام نکرده است. با این حال Pubmed، اعتیاد به بازی های آنلاین را به عنوان نوعی از اعتیاد که نیاز به بررسی بیشتر دارد، معرفی کرده است. نشانه های متفاوتی برای اعتیاد به موبایل وجود دارد که می تواند در هر فرد متفاوت باشد. طبق پژوهش ها، علائم اعتیاد به گوشی عبارتند از:
- استفاده از گوشی به عنوان راه حل بی حوصلگی، تنهایی یا بیکار بودن
- احساس اضطراب، افسردگی یا تحریک پذیری هنگام عدم دسترسی به گوشی
- استفاده از موبایل در موقعیت های نامناسب مانند رانندگی
- کار کردن با گوشی هنگام کار، وعده های غذایی و روابط خانوادگی
- جر و بحث با نزدیکان در مورد استفاده از موبایل
- عدم موفقیت در محدود کردن و مدیریت زمان استفاده از گوشی
- پنهان کردن استفاده از موبایل
- استفاده طولانی تر از موبایل نسبت به چیزی که برنامه ریزی شده بود
- گشتن به دنبال موبایل هنگام بیدار شدن
- بیدار شدن برای چک کردن گوشی در شب
- نرسیدن به برنامه های روزمره به دلیل غرق شدن در فضای مجازی
- بی خوابی به دلیل استفاده زیاد از گوشی در طول روز یا آخر شب
- فکر کردن مداوم به موبایل هنگام دسترسی نداشتن یا عدم استفاده از گوشی
- رفتار پرخاشگرانه نسبت به شخصی که از شما می خواهد گوشی را کنار بگذارید
- تاخیر در انجام کارهای مهم به دلیل استفاده غیرضروری از گوشی
- ترجیح ارتباط تلفنی به ارتباط حضوری
- استفاده از موبایل بعنوان مکانیسم مقابله با استرس و پریشانی عاطفی
- چک کردن و پاسخ دادن به پیامک ها و تماس ها حتی اگر موقعیت مناسب نیست
چگونه اعتیاد به گوشی را ترک کنیم؟
احتمالا برای افراد زیادی این سوال پیش می آید که چگونه استفاده از گوشی را مدیریت کنیم؟ راه های مقابله با اعتیاد به موبایل و اینترنت متنوع هستند و برای هر فرد اثربخشی متفاوتی دارند. باید سعی کنید با توجه به شرایط فردی خود از راهکارهای مناسب برای رهایی از اعتیاد به گوشی بهره ببرید. در ادامه روش های مقابله با اعتیاد به گوشی را با یکدیگر بررسی می کنیم. راه های ترک اعتیاد به گوشی عبارتند از:
- مدیریت زمان استفاده از گوشی
- حذف کردن برنامه های اعتیاد آور
- اجتناب از موبایل قبل خواب شبانه
- یافتن جایگزین های مناسب
- ارتباط گرفتن در دنیای واقعی
- یافتن روش های مقابله سالم با استرس
- تعیین چارچوب برای استفاده از گوشی
- قطع کردن اینترنت در زمان های مشخص
- نترسیدن از چک نکردن گوشی
- جایگزین کردن گوشی غیرهوشمند
- تعیین هشدار برای استفاده از گوشی
- چک کردن زمان با ساعت
- زمان های شخصی بدون گوشی
- تعیین اهدف و پیگیری پیشرفت
بیشتر بخوانید: چگونه اهمال کار نباشیم؟ اهمال کاری و راهکارهای عملی برای مبارزه با آن
۱. مدیریت زمان استفاده از گوشی
بسیاری از موبایل ها در تنظیمات خود، زمان استفاده از هر برنامه را ثبت می کنند. به کمک آن بررسی کنید هر روز چقدر زمان در هر برنامه می گذرانید. همچنین معمولا این قابلیت را نیز دارند که استفاده از برخی برنامه ها را از نظر زمانی محدود کنید. مثلا محدودیت ۲۰ دقیقه ای برای استفاده از اپلیکیشن فضای مجازی مانند اینستاگرام تعیین کنید. پس از ۲۰ دقیقه گذراندن زمان در این برنامه، به صورت اتوماتیک قفل خواهد شد.
۲. حذف کردن برنامه های اعتیاد آور
بیشتر برنامه های فضای مجازی و رسانه به گونه ای ساخته شده اند که در عین حال که توجه و تمرکز نیاز ندارند، شما را سرگرم می کنند. این مسئله باعث می شود مغز ما به این برنامه ها اعتیاد پیدا کند. برنامه هایی که وقت زیادی از شما می گیرند، اما سودبخش نیستند را حذف کنید. برنامه های اعتیاد آور عمدتا شامل برنامه های رسانه اجتماعی (social media) و بازی ها هستند که باید سعی کنید استفاده از این برنامه ها را ترک یا محدود کنید.
۳. اجتناب از موبایل قبل خواب شبانه
یکی از مضرترین، رایج ترین و در عین حال اعتیاد آور ترین زمان های استفاده از گوشی و فضای مجازی در افراد با اعتیاد به موبایل، قبل از خواب شبانه است. با این حال، می دانیم که استفاده از گوشی قبل از خواب شبانه، کیفیت خواب را کاهش می دهد. همچنین با غرق شدن در فضای مجازی ممکن است دیرتر از حالت عادی بخوابیم و در نتیجه دچار کم خوابی شویم. اگر برای صبح بیدار شدن، به زنگ هشدار گوشی نیاز دارید و نمی توانید آن را از اتاق خارج کنید، حداقل در دورترین نقطه ممکن آن را قرار دهید. سعی کنید فعالیت هایی مانند مطالعه و مدیتیشن را جایگزین کار با گوشی قبل از خواب، کنید.
۴. یافتن جایگزین های مناسب؛ از روش مقابله با اعتیاد به گوشی
شرایط و موقعیت هایی که اعتیاد به گوشی را افزایش می دهند، پیدا کنید. مثال هایی از این موقعیت ها می تواند شامل انتظار در مطب پزشک، انتظار در وسایل حمل و نقل عمومی، خسته شدن حین کار یا درس خواندن و … باشد. برای این موقعیت ها جایگزین مناسب پیدا کنید. مثلا می توانید جدول یا کتاب را در مواقع انتظار کشیدن، مطالعه و حل کنید یا هنگام انجام کارهای کسل کننده پادکست یا داستان صوتی بشنوید.
۵. ارتباط گرفتن در دنیای واقعی برای رهایی از اعتیاد به موبایل
یکی از روش های کنترل کردن استفاده از گوشی، جایگزین کردن تعامل حضوری با دیگران به جای ارتباط آنلاین است. انسان ذاتا موجودی اجتماعی است. این یعنی قرار نیست ما منزوی باشیم یا برای تعامل انسانی به فناوری تکیه کنیم. طبق تحقیقات، تعامل اجتماعی و رو در رو با شخص دیگر، برقراری تماس چشمی و صحبت با زبان بدن می تواند باعث احساس آرامش، امنیت و درک شوند. تعامل از طریق متن، ایمیل یا پیام، نشانه‌های غیرکلامی مانند لحن و احساس طرف مقابل نسبت به مکالمه را دور می‌زند و موجب اعتیاد به گوشی و فضای مجازی خواهد شد. علاوه بر این، در نظر داشته باشید که دوستانی که در فضای آنلاین دارید، نمی‌توانند در زمان وقوع بحران، شما را در آغوش بگیرند، در هنگام بیماری به ملاقات شما بیایند یا یک مناسبت شاد را با شما جشن بگیرند.
۶. یافتن روش های مقابله سالم با استرس
شاید ارسال پیامک، استوری و پست گذاشتن در اینستاگرام، توییت گذاشتن یا وبلاگ نویسی راه شما برای مقابله با استرس یا عصبانیت باشد و دلیل اعتیاد به گوشی در شما باشد. ایجاد روش های سالم برای مقابله با استرس و اضطراب مانند مایندفولنس، تعامل با نزدیکان، روان درمانی و ورزش به شما کمک می کنند تا بدون وابستگی به گوشی، استرس ها و فشارهای زندگی روزمره را تحمل کنید.
۷. تعیین چارچوب برای استفاده از گوشی
استفاده کم و متناسب از گوشی می تواند سرگرم کننده باشد و موجب اعتیاد به گوشی نشود. زمان های محدودی را تعیین کنید که فقط در آن زمان ها از گوشی و فضای مجازی استفاده کنید. مثلا وقتی یک تکلیف را انجام دادید یا یک کار عقب مانده را به پایان رساندید، می‌توانید مدت زمان مشخصی را از گوشی به عنوان پاداش استفاده کنید.
۸. قطع کردن اینترنت در زمان های مشخص
حتما برای شما هم پیش آمده است که وسط انجام کار یا درس خواندن، با دیدن یک اعلان از فضای مجازی، در گوشی غرق شده باشید. در برخی از موقعیت ها، مانند رانندگی، سرکار یا جلسه کاری، باشگاه، صرف وعده غذایی و گذراندن زمان با خانواده اینترنت گوشی را قطع کنید یا در صورت لزوم موبایل خود را خاموش کنید. یکی از راه های درمان اعتیاد به گوشی، کم کردن دسترسی خودمان به آن است.
از دست ندهید: مدیریت زمان چیست؟ ۸ تکنیک کاربردی مدیریت زمان و برنامه ریزی
۹. نترسیدن از چک نکردن گوشی
برای ترک اعتیاد به گوشی و فضای مجازی باید بپذیرید که با محدود کردن استفاده از گوشی خود، احتمالاً برخی برنامه ها، اخبار فوری یا شایعات جدید را از دست خواهید داد. پذیرش این امر می تواند موجب رهایی از اعتیاد به موبایل شود و به شکستن وابستگی به گوشی کمک کند.
۱۰. جایگزین کردن گوشی غیرهوشمند برای ترک اعتیاد به گوشی
اگر نیاز ضروری به گوشی هوشمند ندارید، یکی از راه های ترک اعتیاد به گوشی می تواند جایگزین کردن گوشی غیرهوشمند باشد. البته باید در نظر داشت با توجه به الکترونیکی شدن بیشتر فعالیت های اداری، نداشتن گوشی هوشمند تقریبا غیرممکن است. با این حال، می توانید در مواقعی که سرکار هستید، درس می خوانید یا نیاز به تمرکز دارید گوشی هوشمند خود را خاموش کنید و از گوشی غیرهوشمند برای تماس های ضروری استفاده کنید.
۱۱. گذاشتن موانع برای استفاده از گوشی
می توانید موانعی را ایجاد کنید تا هر بار به این فکر کنید که چرا از گوشی استفاده می کنید. مثلا می توانید تصویر زمینه گوشی خود را متنی بگذارید که می پرسد “چرا الان؟”، “آیا ضروریه؟”. این باعث می شود هربار که می خواهید از موبایل خود استفاده کنید، به ضرورت استفاده آن در لحظه فکر کنید و زمان هایی که ضرورت ندارد، آن را برندارید و اینگونه با اعتیاد به موبایل مقابله کنید.
۱۲. چک کردن زمان با ساعت غیر هوشمند
افراد زیادی برای چک کردن زمان به موبایل خود رجوع می کنند. این مسئله می تواند اعتیاد به گوشی و فضای مجازی را تشدید کند. ساعت کلاسیک و غیرهوشمند تهیه کنید تا زمان را از روی آن بررسی کنید. اینگونه دفعات کمتری در روز موبایل خود را بر می دارید.
۱۳. زمان های شخصی بدون گوشی
دوره های زمانی را در اوقات فراغت خود به زمان شخصی بدون موبایل اختصاص دهید. می توانیم این زمان را “ساعت سم زدایی” روزانه یا یک “روز سم زدایی” کامل در هر هفته نام گذاری کنیم. این ساعت های سم زدایی باعث ارتقای ذهن آگاهی و کاهش وابستگی به گوشی می شود و می تواند روش خوبی برای مقابله با اعتیاد به گوشی باشد.
۱۴. تعیین هدف برای کاهش اعتیاد به گوشی
اهداف مشخص و قابل اندازه گیری را برای کاهش زمان استفاده از گوشی خود تعیین کنید. مثلا اگر در حال حاضر به طور میانگین روزی ۶ ساعت از گوشی استفاده می کنید، مشخص کنید هر هفته چقدر می خواهید از این زمان کم کنید. به طور منظم پیشرفت خود را بررسی کنید و در صورت نیاز از راهکارهای مقابله با اعتیاد به گوشی، استفاده کنید. موفقیت های خود را در راستای ترک اعتیاد به گوشی جشن بگیرید و به خودتان پاداش بدهید.
درمان اعتیاد به گوشی
اگر با راهکارهای خانگی نتوانستید اعتیاد به گوشی را ترک کنید، ممکن است دلایل اعتیاد به موبایل عمیق تر باشد و نیاز به کمک متخصص داشته باشید. یکی از راه های ترک اعتیاد به گوشی، روان درمانی است. دو نوع از بهترین روان درمانی ها برای درمان اعتیاد به موبایل شامل درمان شناختی رفتاری (CBT) و گروه درمانی می باشد.
درمان شناختی رفتاری (CBT) با روش هایی به کاهش وابستگی به گوشی، بهبود در کنترل توجه و تمرکز و ایجاد جایگزین های سالم، کمک می کند. یک روانشناس خوب با تخصص در درمان شناختی رفتاری (CBT) با ارائه راهکارهای ساختاریافته ای که رفتارها و تفکرات مرتبط با اعتیاد به گوشی را هدف قرار می دهند، نقش مهمی در درمان اعتیاد به موبایل ایفا می کند. گروه درمانی با فراهم کردن یک محیط حمایتی که در آن افراد می توانند تجربیات خود را به اشتراک بگذارند، تشویق شوند و با هم برای غلبه بر اعتیاد به گوشی همکاری کنند، کمک قابل توجهی به درمان اعتیاد به موبایل می کند.
عوارض اعتیاد به گوشی
از مهم ترین عوارض اعتیاد به گوشی، می توان به افسردگی، اختلال در تمرکز و اضطراب اشاره کرد. تحقیقات همواره ارتباط بین استفاده بیش از حد از گوشی یا موبایل و اختلال در زندگی را نشان می دهند. در ادامه به شواهد و جزئیات مربوط به عوارض اعتیاد به گوشی می پردازیم. عوارض اعتیاد به موبایل می توانند جسمی یا روانی باشند.
بیشتر بخوانید: اعتیاد به پورن؛ شناسایی علائم، عوارض و ترک آن
عوارض روانی اعتیاد به گوشی
تاثیر اعتیاد به موبایل بر سلامت روان بر کسی پوشیده نیست، با این حال ما شواهد علمی مبنی بر عوارض روانی ناشی از اعتیاد به گوشی را بررسی خواهیم کرد. عوارض روانی اعتیاد به گوشی عبارتند از:
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال در تمرکز و توجه
- کاهش عزت نفس
- اختلال در خواب
- احساس تنهایی
- انزوای اجتماعی
- احساس ناامیدی
- اختلال در روابط بین فردی
- کاهش بازدهی شغلی یا تحصیلی
تاثیر اعتیاد به موبایل بر افسردگی
مطالعات اخیر نشان می دهند که افسردگی در افرادی که اعتیاد به گوشی دارند، نسبت به دیگران، شیوع بیشتری دارد. یکی از دلایل این مسئله این است که افرادی که اعتیاد به گوشی دارند، هنگام مقایسه زندگی خود با دیگران در شبکه های اجتماعی احساس بی ارزشی و بی کفایتی را تجربه می کنند. همچنین در افرادی که مستعد افسردگی هستند، استفاده بیش از حد از موبایل یا گوشی می تواند اختلال افسردگی را ایجاد یا تشدید کند.
اضطراب؛ از عوارض اعتیاد به گوشی
طبق پژوهش ها، اعتیاد به گوشی یا موبایل می تواند موجب اختلالات اضطرابی شود یا علائم آن ها را تشدید کند. یکی از رایج ترین اختلالات اضطرابی در افراد با اعتیاد به موبایل، اختلال اضطراب اجتماعی محسوب می شود. علاوه بر این، اعتیاد به موبایل و فضای مجازی با تعامل مجازی همراه است. این نوع ارتباط، منجر به احساس ناتوانی و ناامنی خواهد شد که به افزایش سطح استرس و اضطراب کمک می کند.
اختلال در توجه و تمرکز
پژوهش های اخیر نشان می دهند که اعتیاد به گوشی در کودکان می تواند موجب ایجاد یا تشدید علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) در آن ها شود. استفاده زیاد از گوشی مغز انسان را به محتوای سطحی و فکر نکردن عادت می دهد. این مسئله توانایی تمرکز و توجه را تحت تاثیر قرار می دهد. با این حال شواهد علمی محکمی وجود دارد که نشان می دهند اعتیاد به گوشی در بزرگسالان نیز می تواند منجر به اختلال در تمرکز و توجه در آن ها شود.
کاهش عزت نفس در نتیجه اعتیاد به گوشی
مطالعات اخیر دانشمندان نشان می دهند که هرچه استفاده روزانه از موبایل و فضای مجازی بیشتر باشد، تاثیر منفی تری بر عزت نفس خواهد گذاشت. بررسی ها نشان می دهند که رابطه برعکس نیز بین این دو مولفه وجود دارد، یعنی افرادی که عزت نفس کمتری دارند، با احتمال بیشتری اعتیاد به گوشی را تجربه خواهند کرد.
از دست ندهید: روش های ترک قمار به زبان ساده: ۷ نکته مفید برای اعتیاد قمار
اختلال در خواب؛ از عوارض اعتیاد به گوشی
اعتیاد به تلفن می تواند تأثیر منفی قابل توجهی بر کیفیت خواب داشته باشد. طبق پژوهش ها، خصوصا باید بدانید که استفاده از موبایل نزدیک به زمان خواب می تواند چرخه طبیعی خواب و بیداری بدن را به تاخیر بیاندازد. نور آبی ساطع شده از صفحه نمایش گوشی های هوشمند می تواند سطح ملاتونین (هورمون خواب) را سرکوب کند، ریتم شبانه روزی را مختل کرده و خوابیدن را سخت تر کند. این مسئله در نهایت منجر به کاهش مدت زمان خواب و خستگی در طول روز خواهد شد.
احساس تنهایی و انزوای اجتماعی
اعتیاد به گوشی می تواند تأثیر عمیقی بر تنهایی و انزوای اجتماعی داشته باشد. افرادی که اعتیاد به موبایل را تجربه می کنند هنگام تنهایی یا مواجهه با چالش احساسی، برای مقابله با آن خود را با موبایل سرگرم می کنند. این مسئله احساس تنهایی را افزایش می دهد و منجر به ارتباط نگرفتن فرد با اجتماع خواهد شد.
احساس ناامیدی در نتیجه اعتیاد به گوشی
افسردگی و اضطراب ناشی از اعتیاد به موبایل می تواند باعث شود فرد احساس تنهایی داشته باشد. از طرفی اعتیاد به گوشی منجر اعتماد به نفس پایین می شود که این مسئله می تواند احساس ناامیدی را در فرد ایجاد کند.
اختلال در روابط بین فردی
مطالعات نشان می دهد افرادی که اعتیاد به موبایل دارند، در روابط بین فردی خود مانند روابط عاطفی یا خانوادگی جر و بحث و پریشانی را تجربه می کنند. یکی از دلایل این تاثیر اعتیاد به موبایل بر روابط این است که شخص هنگام اختلاف یا ناراحتی، به جای حل کردن مسئله با موبایل خود را سرگرم می کند و این یک روش ناسالم مقابله با مسائل در رابطه است.
کاهش بازدهی شغلی یا تحصیلی در نتیجه اعتیاد به موبایل
اعتیاد به تلفن می تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی کاری یا شغلی داشته باشد و بر بهره وری و عملکرد کلی فرد در محل کار تأثیر بگذارد. اعتیاد به موبایل می تواند منجر به حواس پرتی، کاهش تمرکز، افزایش استرس و اضطراب در میان کارکنان شود. برای کاهش اثرات منفی اعتیاد به موبایل بر زندگی کاری، برای سازمان ها و افراد ضروری است که آگاهی خود را در مورد این موضوع افزایش دهند، برای استفاده از تلفن در طول ساعات کاری حد و مرز تعیین کنند، استراتژی هایی را برای به حداقل رساندن حواس پرتی مانند خاموش کردن اعلان ها یا استفاده از حالت “مزاحم نشوید یا Do not disturb” اجرا کنند.
عوارض جسمی اعتیاد به گوشی
طبق مطالعات، اعتیاد به موبایل می تواند بر سلامت جسم و اعضای بدن نیز تاثیر منفی بگذارد. اگر اعتیاد به گوشی در طولانی مدت درمان نشود، می تواند با نشانه های فیزیکی همراه باشد. این علائم فیزیکی در اعتیاد به موبایل در نوجوانان و کودکان، بیشتردیده می شوند، عبارتند از:
- خستگی چشم
- سردرد
- گردن درد
- کمر درد
- خشکی چشم
- افزایش فشار چشم
- تاثیر بر باروری مردان
- افزایش خطر ابتلا به بیماری های میکروبی
به دلیل عدم توانایی تمیز و ضدعفونی کردن کامل لوازم دیجیتال، معمولا آن ها باکتری های زیادی مانند ای کولی (E.Coli) و استافیلوکوکوس اورئوس را دارند که موجب عفونت و آبسه می شوند. شواهد علمی اخیر نشان داده اند که اعتیاد به گوشی و حمل مداوم آن و نگاه کردن به صفحه گوشی یا لپ تاپ می تواند قدرت باروری را در مردان کاهش دهد. بیماری های چشم ناشی از اعتیاد به موبایل و فضای مجازی می تواند با خارش، سوزش و تاری دید همراه باشد.
مطالعه بیشتر: عوارض اعتیاد به اینترنت چیست؟ | انواع اعتیاد به اینترنت
دلیل اعتیاد به گوشی
از مهم ترین دلایل اعتیاد به گوشی در مردم می توان به ساختار اعتیاد آور رسانه های اجتماعی (سوشال مدیا)، احساس لذت بخش بودن کار با گوشی، تلاش زیاد برای جلب توجه کاربران در فضای مجازی و طراحی جذاب موبایل و اپلیکیشن های آن اشاره کرد. دلیل های دیگر اعتیاد به گوشی عبارتند از:
- راحت تر بودن ارتباط با افراد به صورت مجازی
- طراحی گوشی های هوشمند
- ضرورت استفاده از گوشی هوشمند برای اکثر کارهای اداری
- ترس از دست دادن اخبار یا اطلاعات
- ترشح دوپامین (ماده شیمایی مرتبط با احساس پاداش و لذت) در نتیجه استفاده از گوشی
- آسیب پذیری فردی و شخصیتی مانند عزت نفس پایین، افسردگی و اضطراب
- تقویت های جامعه و اطرافیان مانند دریافت لایک و نظر در فضای مجازی
باید بدانید گوشی های هوشمند عمداً به گونه ای طراحی شده اند که اعتیاد آور باشند و از ویژگی هایی مانند رنگ های پر جنب و جوش، صداهای جالب، لرزش ها و روش های طراحی استفاده می کنند که به طور مداوم کاربران را درگیر می کند. یکی از روش های طراحی این است که برای دیدن اعلان ها صفحه را پایین می کشیم. این روش های طراحی از تکنیک‌های قمار الهام گرفته شده‌اند و هدفشان این است که کاربران را به طراحی خود وابسته نگه دارند.
اعتیاد به گوشی در نوجوانان و کودکان
باید بدانید که اعتیاد به گوشی در کودکان و نوجوانان می تواند اثرات منفی قابل توجهی بر رفاه و رشد آنها داشته باشد. دانش آموزان دبیرستانی دلیل تفکر نابالغ، توانایی های ذهنی پایین و عدم تجربه اجتماعی مستعد اعتیاد و رفتارهای خطرناک هستند. به همین دلیل اعتیاد به گوشی در دانش آموزان شیوع نسبتا زیادی دارد. از علائم اعتیاد به گوشی در نوجوانان و کودکان می توان به استفاده بیش از حد موبایل، علائم فیزیکی مانند قرمزی و خارش چشم، گردن درد و نادیده گرفتن سایر فعالیت‌ها مانند تکالیف مدرسه اشاره کرد. همچنین اعتیاد به موبایل در نوجوانان یعنی زمانی که به موبایل یا اینترنت دسترسی ندارند احساساتی مانند بی قراری، اضطراب و پرخاشگری را تجربه می کنند.
از مهم ترین عوارض و پیامد های اعتیاد به گوشی در کودکان و نوجوانان می توان به کاهش عملکرد مغز و سیستم عصبی، افزایش احتمال مصرف الکل و تنباکو، عادات غذایی نامناسب، انزوای اجتماعی، اضطراب، افسردگی و اعتماد به نفس پایین در نوجوانان اشاره کرد. علاوه بر این، اعتیاد به موبایل در کودکان موجب عدم توسعه مهارت های اجتماعی و افت عملکرد تحصیلی خواهد شد.
اعتیاد به موبایل در نوجوانان شیوع زیادی پیدا کرده و تقریبا از هر ۳ نوجوان، یکی از آن ها به موبایل یا گوشی اعتیاد دارد. پس پیشنهاد می شود از دوران کودکی استفاده از موبایل به ۱ یا ۲ ساعت در روز محدود شود.
مطالعه بیشتر: اعتیاد در نوجوانان و روش‌های پیشگیری آن چیست؟
علت اعتیاد به گوشی در کودکان
مطالعات تا به امروز به تاثیر عوامل محیطی مانند محیط خانواده، حمایت اجتماعی و تعامل با همسالان را بر اعتیاد به گوشی در نوجوانان و کودکان را اثبات کرده اند. طبق پژوهش ها، یکی از مهم ترین علت ها و ریشه های اعتیاد به گوشی در کودکان، سبک های فرزند پروری ناسالم والدین است. مثال هایی از رفتارهای والدین که علتی بر اعتیاد به گوشی کودکان می شوند عبارتند از:
- بی حوصلگی و عدم ارتباط با کودک
- ناسزاگویی به کودک
- تحقیر کودک در جمع
- اجتناب از ارتباط صمیمی و عمیق با فرزند
- اعتیاد به گوشی در والدین
- بی توجهی به کودک
والدینی که خودشان اعتیاد به موبایل دارند، در محیط های اجتماعی کودک خود را نادیده می گیرند. همچنین برخی از والدین ترجیح می دهند کودکشان با گوشی سرگرم باشد تا نیاز به توجه و زمان آن ها نداشته باشد. این مسائل منجر به اعتیاد به گوشی در کودکان می شود که در صورت عدم درمان، به صورت اعتیاد به گوشی در نوجوانان ادامه پیدا می کند.
درمان اعتیاد به گوشی در نوجوانان
هر پدر و مادری که سعی می‌کند کودک یا نوجوانی را از تلفن هوشمند یا تبلت دور کند، می‌داند که درمان اعتیاد به گوشی در نوجوانان چقدر چالش برانگیز است. نوجوانان بلوغ کافی برای کنترل و مدیریت استفاده از گوشی خود را ندارند. از طرفی اینکه صرفاً گوشی را از آن ها بگیرید می تواند نتیجه معکوس داشته باشد و باعث ایجاد اضطراب و پرخاشگری در فرزند شما شود. روش های درمان اعتیاد به گوشی در نوجوانان عبارتند از:
- الگوی خوبی برای فرزندتان باشید: استفاده از گوشی هوشمند خود را محدود کنید تا او نیز از شما تقلید کند.
- از برنامه های نظارت بر کودک استفاده کنید: برنامه هایی موجود است که می‌تواند استفاده فرزندتان از گوشی، ارسال پیامک و مرور وب را به ساعات خاصی از روز محدود کند.
- فضاهای بدون گوشی تعیین کنید: فضاها و زمان هایی را تعیین کنید که اعضای خانواده نباید از گوشی استفاده کنند، مثلا میز غذاخوری، تخت خواب و …
- سرگرمی های سالم را تشویق کنید: فرزندتان را در انجام فعالیت های سالم مانند آموزش موسیقی، ورزش، مطالعه و … حمایت کنید.
- با فرزند خود ارتباط صمیمی و عمیق بگیرید: برای فرزندتان زمان بگذارید، با او صحبت کنید و سعی کنید با او ارتباط بگیرید.
- مشاوره را امتحان کنید: نوجوانان اغلب در این دوره علیه والدین خود شورش می کنند و از آن ها حرف شنوی ندارند، پس شاید مشاوره بتواند اثربخشی بیشتری داشته باشد.
از دست ندهید: نحوه برخورد با فحاشی نوجوانان | چگونه با نوجوان پرخاشگر برخورد کنیم؟
سوالات متداول
در این بخش به سوالات رایج شما در مورد اعتیاد به موبایل پاسخی خلاصه خواهیم داد.
چند ساعت در شبانه روز از گوشی استفاده کنیم؟
حداکثر زمان پیشنهادی برای استفاده غیرضروری و تفریحی از گوشی، ۲ ساعت در شبانه روز در نظر گرفته می شود. استفاده بیشتر از این زمان، می تواند موجب اعتیاد به موبایل و عوارض منفی آن شود.
بیشترین شیوع اعتیاد به گوشی در چه افرادی است؟
بیشترین اعتیاد به گوشی در نوجوانان بین ۱۳ تا ۱۸ ساله است. در این بازه سنی تقریبا ۵۰ درصد نوجوانان زمان زیادی را با موبایل و فضای مجازی می گذرانند. پس از نوجوانان، بیشترین شیوع اعتیاد به گوشی در جوانان بین ۱۸ تا ۲۴ سال است.
آیا اعتیاد به گوشی بر مغز تاثیر می گذارد؟
متأسفانه، برخی از متخصصان می گویند که وابستگی به گوشی واقعاً بر مغز ما تأثیر می گذارد. برخی از اثرات منفی که ممکن است در نتیجه تاثیر اعتیاد به گوشی بر مغز رخ دهد عبارتند از: تغییرات در توانایی های ذهنی، مشکلات در مهارت های اجتماعی یا عاطفی، اختلالات خواب و تنبلی ذهنی.
از چه سنی باید برای فرزندمان گوشی بخریم؟
سن خرید گوشی برای کودک یا نوجوان طبق گفته متخصصان باید حداقل ۱۳ سال باشد. گرچه این سن به عوامل زیادی بستگی دارد و اگر کودک برای رفت و آمد یا اطلاع رسانی به موبایل نیاز داشت تهیه موبایل غیرهوشمند برای او با نظارت خانواده مانعی ندارد.
منابع: helpguide, health.com, psychcentral, verywellhealth, healthline, medicalnewstoday, psychologytoday
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
خسته نباشید مقاله خیلی مهمیه من هم این دردسررودارم یه وقتهایی به خودم میگم گوشی رو بشکن تاافکارمنفی هم تموم بشن
سلام و درود، اگر عملکرد شغلی/تحصیلی و اجتماعی شما را مختل کرده به روانشناس مراجعه کنید تا به شما در کنار گذاشتن آن کمک کند.