طرحواره تایید طلبی یا توجه طلبی، باعث می شود افراد به مورد توجه و تحسین قرار گرفتن، تمایل بسیار زیادی داشته باشند. قرار گرفتن در مرکز توجه و تایید، بسیار لذت بخش بوده و اعتماد به نفس را افزایش می دهد. با وجود این موضوع که تعریف اطرافیان و مورد تایید قرار گرفتن، باعث می شود تا فرد نسبت به خودش احساس بسیار خوبی را تجربه کند، اما زمانی که تلاش برای مورد توجه واقع شدن، به شکلی افراطی و بیش از حد بوده و فرد برای مورد تایید واقع شدن، دست به انجام هر کاری بزند، درگیر طرحواره تایید طلبی شده است. برای آشنایی بیشتر با طرحواره تایید طلبی، نشانه ها و خصوصیات افراد با طرحواره جلب توجه و روش درمان آن، این مطلب را مطالعه کنید.
طرحواره تایید طلبی چیست؟
طرحواره تایید طلبی (Approval Seeking schema)، یا طرحواره توجه طلبی و پذیرش جویی، یکی از انواع طرحواره های ناسازگار است که شامل افکار، احساسات و رفتار هایی است که در آن افراد، به طور افراطی و شدیدی به دنبال دریافت توجه و مورد تایید قرار گرفتن توسط دیگران هستند. افراد با طرحواره تایید طلبی، دوست دارند همیشه در مرکز توجه باشند و اطرافیان فقط به آن ها توجه کرده و مورد تحسین قرار بگیرند. این افراد هنگام تایید نگرفتن از دیگران و عدم دریافت توجه کافی، دچار آشفتگی شده و ناراحتی زیادی را تجربه می کنند. طرحواره توجه طلبی، باعث می شود تا افراد احساسات و افکارشان را از ترس عدم دریافت تحسین و تایید، بیان نکرده و نیاز ها و خواسته های دیگران را در اولویت قرار دهند.
تمایل به مورد توجه قرار گرفتن و پذیرش جویی، تا جایی برای فرد با طرحواره توجه طلبی مهم است، که برای دریافت تایید و توجه، دست به انجام هر کاری می زند. افراد با نیاز شدید به دریافت توجه و تایید دیگران، دائما به دنبال راهی برای نشان دادن خود و جلب توجه دیگران هستند. طرحواره تایید طلبی، باعث کاهش اعتماد به نفس می شود، چرا که فرد با دریافت کوچکترین نشانه عدم توجه و تایید نشدن، احساس بی ارزشی و دوست داشتنی نبودن، خواهد کرد.
مطلب مرتبط: طرحواره وابستگی چیست؟ نشانه ها، علل و درمان تله وابستگی
طرحواره چیست؟
طرحواره ها، الگوهای فکری و رفتاری هستند که در افراد در طی سال های اولیه دوران کودکی خود و در نتیجه تعامل با جهان پیرامون، از جمله والدین یا مراقبان اصلی، کسب کرده اند. طرحواره ها باعث می شوند تا افراد هنگام رویارویی با مسائل مختلف زندگی خود بر طبق طرحواره های شکل گرفته اولیه، رفتار کنند.
نشانه های طرحواره تایید طلبی و جلب توجه
بارزترین نشانه افراد با طرحواره تایید طلبی، تمایل شدید به جلب توجه و تایید گرفتن از دیگران است. افراد دارای طرحواره تایید طلبی، دارای نشانه ها و علائمی در رفتار های خود هستند، که آشنایی با آن ها، به درک بهتر افراد با طرحواره توجه طلبی کمک می کند. نشانه های طرحواره تایید طلبی عبارت اند از:
- نگرانی افراطی، در مورد نظرات دیگران نسبت به خود
- تاثیر بسیار زیاد دیگران روی تصمیم گیری ها
- تلاش افراطی برای مورد توجه واقع شدن و پذیرش جویی
- نادیده گرفتن خود و ترجیح دادن خواسته های دیگران
- احساس دوست داشتنی نبودن یا مورد قضاوت واقع شدن توسط دیگران
- ناتوانی در “نه” گفتن به دلیل ترس از تایید نشدن توسط اطرافیان
- احساس اعتماد به نفس کم و نداشتن هویت مستقل
- احساس ارزشمندی زیاد هنگام مورد تحسین و توجه واقع شدن
- تلاش برای دوست داشته شدن توسط دیگران
- نیاز شدید به مورد توجه واقع شدن
- احساس عدم اطمینان در مورد سلیقه یا ترجیحات واقعی خود
- معذرت خواهی های بیش از حد
- احساس عصبانیت و ناراحتی هنگام دریافت نکردن توجه
- نادیده گرفتن خود، به منظور دریافت تحسین
برای درمان طرحواره تایید طلبی خود، از بهترین روانشناس تهران کمک بگیرید
علت طرحواره تایید طلبی
به طور کلی، علت طرحواره تایید طلبی را می توان، ناشی از ارتباط مشکل آفرین و نا هماهنگ والدین با فرد و روابط دلبستگی ضعیف در دوران کودکی دانست. علت های متفاوتی می تواند باعث شکل گیری طرحواره توجه طلبی شود. مهمترین دلایل ایجاد طرحواره تایید طلبی، عبارت است از:
- توجه ناکافی والدین
- تحقیر شدن
- توجه افراطی به نظر دیگران
- والدین کنترل کننده
- دوست داشتن مشروط
- نادیده گرفته شدن
- عزت نفس پایین
طرحواره تایید طلبی و توجه ناکافی والدین
والدینی که به اندازه کافی و مناسب، به کودک خود توجه نکرده و نیاز های او را نادیده گرفته باشند، زمینه ایجاد طرحواره تایید طلبی را فراهم می کنند. کودکانی که توجه کافی و به اندازه ای را از پدر و مادر خود دریافت نکنند، طی دوران کودکی و بزرگسالی، به دنبال جلب توجه و تایید شدن توسط دیگران خواهند بود، تا ضعف دوران کودکی خود را جبران کنند.
بیشتر بخوانید: طرحواره اطاعت چیست؟ نشانه ها، علل و راه درمان تله اطاعت
طرحواره توجه خواهی و تحقیر شدن
کودکانی که توسط خواهران و برادران و از همه مهمتر، توسط والدینشان تحقیر شده باشند، عزت نفسشان دچار ضعف می شود و نیاز به توجه خواهی در آن ها افزایش پیدا می کند. در نتیجه این شرایط، افرادی که تحقیر شده باشند، برای داشتن احساس ارزشمندی، دوست داشتنی بودن و افزایش اعتماد به نفس، نیازمند دریافت تحسین و تایید از دیگران هستند. این افراد با قرار گرفتن در مرکز توجه، احساس با اهمیت بودن می کنند و طرحواره توجه طلبی در آن ها تشدید می شود.
توجه افراطی به نظر دیگران و طرحواره تایید طلبی
افرادی که در خانواده هایی بزرگ شده باشند که توجه بیش از حدی به نظرات دیگران دارند و تلاش زیادی برای حفظ ظاهر می کنند، آماده درگیر شدن با طرحواره تایید طلبی یا تله توجه طلبی هستند. این افراد در بزرگسالی نیز، دائمان نگران نظرات دیگران و کسب تایید آن ها خواهند بود. این اتفاق باعث می شود تا فرد برای کسب تایید، نیاز ها و خواسته هایش را نادیده بگیرد.
همچنین بخوانید: طرحواره بی اعتمادی چیست؟ نشانه ها، علت و درمان
والدین کنترل کننده و طرحواره تایید طلبی
والدینی که بسیار سخت گیر بوده و کنترل بیش از حدی، روی فرزندانشان داشته باشند،آن ها را آماده طرحواره تایید طلبی یا تله پذیرش جویی خواهند کرد، چرا که فرزندانشان همیشه برای کسب تایید والدین و دیگران رفتار خواهند کرد و خواسته های خود را به منظور جلب توجه نادیده می گیرند. وابدین کنترل کننده، تنها زمانی فرد را تایید خواهند کرد که مطابق میل و خواسته آن ها رفتار و عمل کند. بنابراین والدین کنترل کننده، با گرفتن آزادی فرزندانشان، آن ها را درگیر طرحواره پذیرش جویی و جلب توجه می کنند.
طرحواره تایید طلبی و دوست داشتن مشروط
زمانی که پدر و مادر، دوست داشتن و ابراز علاقه را مشروط به وقتی کنند که فرزندشان مطابق میل آن ها رفتار کند، ممکن است طرحواره تایید طلبی در فرد شکل بگیرد. در این شرایط، فرد مجبور است که برای دریافت عشق و علاقه از طرف والدین خود، همیشه آن ها را راضی نگه دارد و در بزرگسالی نیز، از ترس دوست داشته نشدن و طرد شدن، رفتار های توجه خواهانه انجام دهد.
نادیده گرفته شدن و طرحواره پذیرش جویی
کودکانی که در شرایطی بزرگ شده باشند که نادیده گرفته شده و مورد غفلت قرار بگیرند، درگیر طرحواره پذیرش جویی خواهند شد. خوانده های پر جمعیت یا والدینی که به دلیل مشغله های بیش از حد یا ناتوانی، از کودک و نیاز هایش غفلت می کنند، طرحواره نوجه خواهی را ایجاد خواهند کرد. این افراد برای کسب توجه کافی ونیاز به مورد تحسین قرار گرفتن در بزرگسالی، به شکل افراطی دیگران را اولویت فرار داده و باز هم خودشان را نادیده می گیرند.
بیشتر بخوانید: طرحواره رهاشدگی چیست؟ نشانه ها، علت و مقابله با تله رها شدگی
طرحواره تایید طلبی و عزت نفس پایین
برخی از افراد ممکن است برای داشتن احساس ارزشمندی و دوست داشتنی بودن، دائماً به تأیید دیگران نیاز داشته باشند که، با طرحواره تایید طلبی ارتباط دارد. عزت نفس پایین، ممکن است ناشی از ضربه روانی، سو استفاده جنسی و فیزیکی در دوران کودکی، سبک های دلبستگی ناایمن یا سایر چالش های عاطفی ناشی از تجربیات نامطلوب دوران کودکی باشد. چنین افرادی برای داشتن احساس مثبت نسبت به خود، به دنبال کسب توجه و پذیرش جویی توسط دیگران هستند.
انواع طرحواره تایید طلبی
بنا بر دلیل افراد برای نیاز به مورد توجه واقع شدن و هدف آن ها، می توان افراد با طرحواره تایید طلبی را، به دو نوع فرعی تقسیم بندی کرد، که عبارت است از:
- افراد تایید طلب
- افراد توجه طلب
افراد تایید طلب: افراد تایید طلب، می خواهند هر طور که شده، از دیگران تایید بگیرند. این افراد همخوانی بیش از حدی با اطرافیان خود دارند، هیچگاه مخالفتی نکرده و همیشه هم صدا هستند، حتی اگر از درون خود مخالف باشند، آن را ابراز نخواهند کرد تا مورد تایید واقع شوند.
افراد توجه طلب: افراد توجه طلب، می خواهند به هر شکل مورد توجه و تحسین قرار بگیرند، برای آن ها این موضوع که تایید بشوند یا نه، مهم نیست. افراد با طرحواره توجه خواهی، نیازی به تایید شدن ندارد، و ممکن است با دیگران به مخالفت هم بپردازند، اما نکته مهم برای این افراد، این است که به هر صورت، در مرکز توجه قرار بگیرند.
خواندن این مطلب را از دست ندهید: طرحواره نقص و شرم یا تله بی ارزشی چیست؟ نشانه ها، علل و درمان
طرحواره تایید طلبی در کودکان
کودکان دارای طرحواره تایید طلبی، فکر می کنند که برای دوست داشته شدن و داشتن احساس ارزشمندی باید توجه دیگران را بدست آورده و همیشه مورد تحسین و تایید اطرافیان باشند. این باور ممکن است به شکل ناخواسته، باعث تقویت آن ها شده و همیشه برای توجه طلبی، مطابق میل دیگران رفتار کنند. به عنوان مثال، ممکن است برای پذیرش در گروه های دوستی و مورد توجه واقع شدن دست به انجام کار هایی بزنند که بعضا خطرناک و مخاطره آمیز است. کودکان با طرحواره توجه طلبی، در صورت عدم دریافت توجه، احساس می کنند که دوست داشتنی نبوده و گوشه گیر خواهند شد.
مطلب مرتبط: طرحواره تنبیه چیست؟ نشانه ها، علل و درمان تله تنبیه
درمان تایید طلبی
کسانی که دارای طرحواره تایید طلبی یا تله تایید طلبی هستند، ازطریق مراجعه به روانشناس وجلسات رواندرمانی، درمان خواهند شد. این افراد برای ایجاد حس خود ارزشمندی درونی، به کمک نیاز خواهند داشت. طرحواره درمانی یکی از انواع رویکرد های رواندرمانی است، که در درمان افراد با طرحواره توجه طلبی کاربرد دارد.
طرحواره درمانی (schema therapy)، نگاهی عمیق بر شیوه دلسبتگی ورابطه فرد با دنیای پبرامون خود دارد وتجربیات اولیه زندگی را مورد کاوش قرار می دهد. طرحوره درمانی برای درمان طرحواره توجه خواهی بر رابطه درمانی، تجارب دوران کودکی، طرحواره های ناسازگار، هیجانات منفی، رویداد های آسیب زا تمرکز دارد. توجه به این نکته مهم است که تغییر طرحواره های ناسازگار دشوار است، اما با سخت کوشی، سازگاری و انتخاب یک رواندرمانگر مناسب و متخصص، بهبود آن کاملاً امکان پذیر است.
مطلب مرتبط: اختلال شخصیت نمایشی چیست؟ نشانه و درمان این شخصیت هیجانی
راهکار های رهایی از تایید طلبی
انجام راهکار های زیر برای رهایی از افکار و احساسات ناشی از طرحواره تایید طلبی توصیه می شود. راهکار های رهایی از تایید طلبی عبارت است از:
- از یک روانشناس خوب و جلسات رواندرمانی، کمک بگیرید
- رفتار ها و نشانه های طرحواره توجه طلبی و تایید طلبانه خود را شناسایی کنید
- افکار مربوط به دریافت تایید و پذیرش جویی برای داشتن احساس مثبت به خود را به چالش بکشید
- به دوران کودکی خود و شرایطی که باعث شده تا نیازمند جلب توجه باشید فکر کنید
- زمان هایی که بدون تلاش برای کسب تایید دیگران، احساس خود ارزشمندی داشتید را مرور کنید
- موفقیت ها و دستاورد های خود را بررسی کنید و یادتان باشد شما نیاز به دریاف تایید و توجه افراطی توسط دیگران ندارید
- یادتان باشد، شما با تمام نقاط قوت و ضعف خود، فردی ارزشمند و دوست داشتنی هستید
- موقعیت هایی که باعث افزایش احساس نیاز به توجه خواهی می شود را محدود کنید
- روی نیاز ها، خواسته ها و علایق خود تمرکز کنید و آن ها را در اولویت قرار دهید
- برای شرکت در فعالیت هایی که فقط مربوط به شماست، اهدافی را تعیین کنید که مورد تایید خودتان است
- برای موفقیت های خود و رسیدن به اهدافتان خودتان را تحسین کنید
- برای بهبود رابطه با خودتان، زمان هایی را به تنهایی بگذرانید، مانند به تنهایی سفر کردن و کتاب خواندن
مطلب خواندنی: طرحواره بازداری هیجانی چیست؟ از نشانه ها تا درمان
تاثیر طرحواره تایید طلبی بر زندگی افراد
طرحواره تایید طلبی می تواند در بخش های مختلف زندگی افراد، مشکلاتی را به وجود بیاورد. بخش های مختلفی که ممکن است تا تاثیر طرحواره تایید طلبی قرار بگیرند، عبارت است از:
- روابط عاطفی
- روابط میان فردی
- روابط شغلی و تحصیلی
طرحواره تایید طلبی و روابط عاطفی
افراد با طرحواره تایید طلبی در روابط عاطفی خود، دائما به دنبال جلب توجه شریک عاطفی هستند. این روند می تواند آنقدر تکرار شود و حالتی افراطی به خود بگیرد که باعث درگیری های کلامی و ایجاد بحث میاد افراد شود. افراد با طرحواره پذیرش جویی و جلب توجه، نیاز دارند تا برای داشتن احساس دوست داشتنی بودن، به طور مکرر مورد تحسین و تایید قرار بگیرند، این افراد حاظرند تا برای جلب توجه هر کاری را برخلاف میلشان انجام دهند.
طرحواره توجه طلبی و روابط میان فردی
افراد با طرحواره توجه طلبی، هنگام قرار گرفتن در یک جمع یا در ارتباط صمیمانه با دوستان خود، می خواهند تا تمام توجه را به خودشان جلب کنند. در صورت مورد تایید قرار نگرفتن، احساس ناراحتی و آشفتگی خواهند کرد. این افراد نسبت به قضاوت و نظرات دیگران بیشترین حساسیت ممکن را دارند و در برابر احساس طرد، آسیب زا هستند.
طرحواره تایید طلبی و روابط شغلی و تحصیلی
افرادی که دچار طرحواره تایید طلبی هستند، هیچگاه نمی توانند در برابر موفقیت ها و دستاورد های خود، احساس خوبی داشته باشند، و همیشه منتظر تایید و تحسین اطرافیانشان هستند. این افراد با کوچترین بی توجهی و نظر منفی، دلسرد شده و کار هایشان را به شکلی پیش می برند تا تحسین دیگران را به همراه داشته باشد.
تفاوت طرحواره توجه طلبی با طرحواره ایثار
تفاوت طرحواره توجه طلبی با طرحواره ایثار، در انگیزه های متفاوت افراد است. افراد دارای طرحوارهای ایثار، بدون نیاز به مورد توجه واقع شدن، قرار گرفتن در مرکز توجه و تایید شدن، خودشان را فدای خواسته ها و نیاز های دیگران می کنند. افراد در طرحواره ایثار و فداکاری، خودشان را نادیده می گرفته و کار های اطرافیان را مقدم بر خود می دانند. اما فردی با طرحواره توجه طلبی، فقط و فقط به دنبال توجه طلبی و تحسین شدن است.
تفاوت طرحواره تایید طلبی با طرحواره استحقاق
تفاوت طرحواره تایید طلبی با طرحواره استحقاق، در این است که افراد با طرحواره استحقاق، خود را به بهتر از دیگران و شایسته تحسین شدن دانسته و بر خلاف افراد با طرحواره تایید طلبی، نیازی به انجام هر کاری فقط برای دریافت توجه و تایید ندارند. افراد با طرحواره استحقاق، بر خلاف فرد با طرحواره توجه طلبی، برای داشتن احساس خود ارزشمندی و اعتماد به نفس، نیازی به تایید دیگران ندارد. تنها خواسته افراد با طرحواره استحقاق، دریافت بهترین امکانات و در اختیار داشتن همه چیز است، چرا که خود را شایسته بهترین ها می دانند.
برای خواندن این مطلب جذاب کلیک کنید: طرحواره استحقاق؛ علائم، علت، انواع و درمان طرحواره بزرگ منشی
عوارض طرحواره تایید طلبی
درگیری افراد با طرحواره تایید طلبی یا توجه خواهی، باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی شخصی و اجتماعی آن ها خواهد شد. عوارض طرحواره تایید طلبی عبارت است از:
- احساس بی ارزشی و دوست نداشتن خود
- دچار شدن به اختلالات روانی مانند، اختلال افسردگی
- احساس تنهایی و پوچی
- حساسیت بیش از حد به طرد شدن توسط دیگران
- پیامد های ناشی از انجام کار های خطرناک به منظور توجه طلبی
- ناتوانی در داشتن رفتار مستقل و خود محور
- احساسات شدید و متغییر در مورد خود
- نشخوار فکری
- تجربه استرس زیاد
- مصرف الکل و کشیدن سیگار
بیشتر بخوانید: طرحواره محرومیت هیجانی چیست؟ نشانه ها، علت و درمان
سبک های مقابله ای با طرحواره تایید طلبی
افراد با طرحواره تایید طلبی و پذیرش جویی، برای کنار آمدن با شرایط خاص خود و مشکلات ناشی از رفتار های مشکل آفرینشان، ممکن است به سه شیوه رفتار کنند. روش های مقابله ای با طرحواره تایید طبی عبارت اند از:
- اجتناب
- جبران بیش از حد
- تسلیم
اجتناب: برخی افراد، ممکن است از طریق اجتناب کردن از ارتباط نزدیک با افراد یا بعضی موقعبت ها، با طرحواره تایید طلبی مقابله کنند. در این حالت افراد، برای کسب توجه و تایید دیگران نیازی نیست هر کاری انجام دهند.
جبران بیش از حد: گاهی اوقات، افرادی که طرحواره توجه طلبی دارند، باورهایشان را از طریق رفتار خود جبران می کنند. در چنین شرایطی، نظر و توجه دیگران، حتی اگر مناسب و به جا باشد، برای آن ها کوچکترین اهمیتی نخواهد داشت.
تسلیم: برخی افراد ممکن است با تسلیم شدن در برابر طرحواره تایید طلبی خود، با آن مقابله کنند. این افراد بر این باورند که برای آنکه احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند، نیاز به دریافت تایید و توجه از سوی دیگران دارند.
سوالات متداول
در این بخش سعی کرده ایم تا به سوالات پر تکرار شما درباره طرحواره تایید طلبی و توجه خواهی پاسخ دهیم.
آیا طرحواره تایید طلبی یک اختلال روانی است؟
طرحواره تایید طلبی اختلال روانی نیست، بلکه یکی از انواع طرحواره های ناسازگار شکل گرفته در دوران کودکی است که توسط جفری یانگ معرفی شده است.
آیا طرحواره تایید طلبی پرسشنامه دارد؟
تست طرحواره تایید طلبی یا توجه خواهی وجود ندارد، برای شناسایی و تشخیص طرحواره پذیرش جویی و جلب توجه در افراد باید از طریق پرسشنامه طرحواره های ناسازگار یانگ، اقدام کرد.
آیا طرحواره توجه طلبی درمان می شود؟
بله، افراد با داشتن نشانه های این طرحواره می توانند به روانشناس مراجعه کنند. طرحواره درمانی نیز یکی از رویکرد های رواندرمانی، برای درمان طرحواره تایید طلبی است.
سایر طرحواره ها:
- طرحواره معیارهای سختگیرانه چیست؟ از نشانه ها تا درمان
- طرحواره آسیب پذیری چیست؟ تله آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری
- طرحواره خویشتن تحول نیافته چیست؟ علائم، علل و درمان تله گرفتاری
- طرحواره خویشتن داری ناکافی چیست؟ نشانه ها،علت و درمان
- طرحواره منفی گرایی و بدبینی چیست؟ علائم، علل، پیامدها و درمان
منابع: attachmentproject, schematherapyonline, psychcentral, psychologyblossom
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
خیلی مطلب جامع بود.