اکثر افراد در طول زندگی و به خصوص در دوران نوجوانی، ممکن است احساس کرده باشند، که کسی آن ها را درک نمی کند و با دیگران متفاوت هستند. این احساس، گذرا بوده و بعد از مدتی کاهش می باید. اما هسته اصلی طرحواره انزوای اجتماعی، احساس متفاوت بودن با دیگران، تعلق نداشتن به جایی و دور بودن از اجتماع، به شکل تقرییا همیشگی است. افراد در این شرایط، احساس منفی ناشی از کنار گذاشته شدن و بی تفاوتی دیگران به خود را تجربه می کنند. طرحواره انزوای اجتماعی، پیچیده تر و شدیدتر از حالات خجالت و کم رو بودن است. در این مطلب درباره نشانه های طرحواره انزوای اجتماعی و گوشه گیری، علل و روش های درمانی آن صحبت کرده ایم.
طرحواره انزوای اجتماعی چیست؟
طرحواره انزوای اجتماعی (Isolation schema)، یا طرحواره بیگانگی و کناره گیری اجتماعی، شامل از دست دادن مطلق یا تقریباً کامل تعامل بین فرد و جامعه است، که یکی از انواع طرحواره های ناسازگار ۱۸ گانه مطرح شده، توسط جفری یانگ است. طرحواره انزوای اجتماعی باعث دوری گزینی، انزوا و کناره گیری از جمع های دوستانه و اجتماعی خواهد شد. افراد به دلیل عدم احساس تعلق به جایی یا چیزی، از حضور در گروه های مختلف و رفتار های اجتماعی، اجتناب می کنند. معمولا افرادی مانند معلولین ذهنی یا جسمی و حرکتی، افراد همجنسگرا، فرزندان افراد بسیار معروف، اشخاص دارای نقص های ظاهری، افراد خیلی فقیر یا خیلی ثروتمند و افراد باهوش که دارای شرایطی نسبتا متفاوت با یگران هستند، درگیر طرحواره انزوای اجتماعی و کناره گیری می شوند.
مطلب مرتبط با انزوا: اختلال شخصیت اسکیزوئید؛ علائم، علل و راهکارهای درمانی
تله انزوای اجتماعی، در صورت درمان نشدن منجر به تنهایی، احساس بی کسی و افسردگی می شود. افراد در طرحواره انزوای اجتماعی، احساس بیگانگی شدیدی با افراد و اجتماع دارند. داشتن چنین افکار و احساساتی، باعث ایجاد حس پوچی و لذت نبردن از شرایط زندگی می شود. تله انزوای اجتماعی ممکن است به مرور زمان باعث کم حرفی افراد شود، چرا که فکر می کنند دیگران برای حرف های آنان ارزشی قائل نبوده و علاقه ای به همصحبتی با آن ها ندارند. افراد با تله انزوای اجتماعی احساس می کنند که با دیگران بیگانه هستند، هیچ شباهتی با افراد نداشته و دیگران، علاقه ای به ارتباط برقرار کردن با آن ها ندارند.
طرحواره مرتبط: طرحواره بی اعتمادی چیست؟ نشانه ها، علت و درمان
طرحواره چیست؟
طرحواره، عبارت است از الگوهای ذهنی و رفتاری ابتدایی، که در نتیجه تعامل افراد با والدین یا مراقبین اصلی خود، در سال های اولیه کودکی شکل می گیرد. طرحواره ها شیوه فکر، رفتار و ارتباط افراد با جهان پیرامون خود را مشخص می کنند. در صورت عدم شکل گیری مناسب طرحواره ها، افراد دچار ناسازگاری و مشکل در طول زندگی خود خواهند شد.
نشانه های طرحواره انزوای اجتماعی
تله انزوای اجتماعی، دارای علائمی است که مشاهده آن ها در رفتار افراد می تواند به درک بهتر آن ها کمک کند. اغلب علائم افراد با احساس بیگانگی، انزوا و دوری از دیگران همراه است. نشانه های طرحواره انزوای اجتماعی عبارت اند از:
- احساس عمیق و شدید تنهایی
- ترجیح به تنهایی و دوری گزینی از افراد و جوامع
- احساس نداشتن تعلق به هیچ کجا
- ناتوانی در برقراری ارتباط با افراد
- احساس دور بودن از گروه های دوستانه
- تلاش بیش از حد برای مورد قبول واقع شدن توسط دیگران
- احساس متفاوت بودن میان خانواده خود با دیگران
- سعی در پنهان کردن خود از دیگران
- مقایسه کردن دائمی خود با دیگران
- احساس نداشتن شباهت به دیگران و متفاوت بودن
- کم حرفی و خجالتی بودن بیش از حد
- احساس بی ارزشی و عزت نفس پایین
- دوری گزینی و کناره گیری از جمع
- احساس درک نشدن توسط دیگران
قدم اول برای سلامت روان خودت: دریافت کمک از بهترین روانشناس تهران
علت طرحواره انزوای اجتماعی
دلایل زیادی می تواند باعث شکل گیری و بروز طرحواره انزوای اجتماعی شود، که یکی از مهمترین زمینه های ایجاد تله انزوای اجتماعی در افراد، رفتار های ناسالم و مشکل آفرین والدین، در دوران کودکی است. علت ایجاد طرحواره انزوای اجتماعی شامل موارد زیر است:
- بی توجهی به نیاز های کودک
- رفتار متفاوت والدین با فرزندان
- تنبیه کودک توسط والدین
- متفاوت بودن با دیگران
- شرایط خاص خانوادگی
- عدم برقراری رابطه عاطفی والدین با کودک
تله انزوای اجتماعی و بی توجهی به نیاز های کودک
یکی از دلایل اصلی و مهم تاثیر گذار بر شکل گیری تله انزوای اجتماعی در افراد، بی توجهی والدین نسبت به نیاز های فرد، به خصوص نیاز های اولیه دوران کودکی است. در چنین شرایطی کودک بدون برآورده شدن نیاز های اساسی و مهم خود، احساس می کند کسی به او توجه نکرده و برای دیگران ارزش ندارد. به همین در سنین بالاتر و بزرگسالی نیز ممکن است، احساس نداشتن اهمیت برای دیگران و دوست نداشتنی بودن داشته باسد.
بیشتر بخوانید: طرحواره ایثار چیست؟ ویژگی های طرحواره ایثارگری و درمان آن
رفتار متفاوت والدین با فرزندان و طرحواره انزوای اجتماعی
از دیگر علت های زمینه ساز، برای شکل گیری طرحواره انزوای اجتماعی، رفتار های متفاوت و ناعادلانه والدین هنگام برخورد با فرزندان است. زمانی که کودک دارای خواهر یا برادر بوده و والدین با آن ها به شکلی متفاوت رفتار کنند، کودک احساس عدم تعلق و تنهایی پیدا خواهد کرد. همین موضوع می تواند باعث شود تا کودک در بزرگسالی نیز، احساس کند که دیگران با او به شکل متفاوتی رفتار می کنند.
تنبیه کودک توسط والدین و انزوای اجتماعی
والدینی که در شیوه فرزند پروری خود، دست به تنبیه کلامی و جسمی می زنند؛ زمینه را برای شکل گیری طرحواره انزوای اجتماعی فراهم می کنند. چرا که عزت نفس کودک هنگام تنبیه شدن، از بین رفته و باعث احساس دوست نداشته شدن، خواهد کرد. در نتیجه ممکن است برای اجتناب از تنبیه و خشونت های کلامی و فیزیکی والدین، از حضور در جمع های خانوادگی اجتناب کند.
مطلب مفید: طرحواره استحقاق؛ علائم، علت، انواع و درمان طرحواره بزرگ منشی
انزوای اجتمای و متفاوت بودن با دیگران
در شرایطی که افراد، به دلیل نقص های ظاهری، هوشی و مشکلات جسمی، احساس متفاوت بودن با دیگران داشته باشند؛ ممکن است دچار طرحواره انزوای اجتماعی شوند. به طور مثال فرد به دلیل داشتن یک مشکل پوستی و یا نقصی در صورت و اندام های خود، احساس می کند که دیگران او را همانطور که هست؛ نخواند پذیرفت و در نتیجه از حضور در جمع اجتناب کرده و احساس تنهایی می کند.
جهت مطالعه بیشتر کلیک کنید: طرحواره محرومیت هیجانی چیست؟ نشانه ها، علت و درمان
شرایط خاص خانوادگی و انزوای اجتماعی
از دیگر علت های ایجاد کننده طرحواره انزوای اجتماعی و بیگانگی، شرایط خاص خانوادگی است. خانواده هایی که درگیر مشکلات مالی و فقر هستند، معمولا نمی توانند مانند دیگر خانواده ها زندگی کرده و فرزندان آن ها نیز احساس متفاوت بودن از دیگران را خواهند داشت. همین موضوع می تواند باعث کناره گیری فرزندان خانواده های دارای مشکلات مالی از جمع ها و رفت و آمد های دوستانه داشت.
همچنین بخوانید: اختلال اضطراب اجتماعی؛ نشانه ها، علل و راهکارهای درمان
رابطه عاطفی والدین و طرحواره انزوای اجتماعی
والدینی که نتوانند رابطه عاطفی خوبی با فرزندان خود برقرار کنند یا نیاز های عاطفی و احساسی آن ها را نادیده بگیرند، شرایط را برای ایجاد طرحواره انزوای اجتماعی فراهم می کنند. این افراد در بزرگسالی نیز احساس می کنند کسی به آن ها اهمیت نخواهد داد و احساساتشان را نادیده می گیرند.
خواندن مطلب: طرحواره رهاشدگی چیست؟ نشانه ها، علت و مقابله با تله رها شدگی را از دست ندهید
طرحواره انزوای اجتماعی در کودکی
کودکان دارای طرحواره انزوای اجتماعی، احساس متفاوت بودن با دیگران دارند. به همین دلیل از دیگران کناره گیری کرده و منزوی می شوند. در پیدا کردن دوست دچار مشکل بوده و در برابر قلدری همسالان به راحتی تسلیم می شوند. کودکان با تله انزوای اجتماعی، ممکن است در برابر احساس طرد توسط همسالان خود، به صورت کلامی یا فیزیکی پرخاشگری داشته باشند. از طرف دیگر، برخی از کودکان با طرحواره انزوای اجتماعی ممکن است رفتار هایی را صرفا برای آنکه توسط همسالان خود، مورد پذیرش واقع شوند؛ انجام دهند. کودکان با تله کناره گیری اجتماعی، از حضور در جمع های دوستانه و خانوادگی اجتناب می کنند و فکر می کنند که هیچ کس آن ها را دوست ندارد.
برای آشنایی بیشتر بخوانید: طرحواره اطاعت چیست؟ نشانه ها، علل و راه درمان تله اطاعت
درمان طرحواره انزوای اجتماعی
یکی از بهترین روش های درمان طرحواره انزوای اجتماعی، استفاده از جلسات رواندرمانی است. طرحواره درمانی، یکی از انواع رویکرد های رواندرمانی است که در درمان تله انزوای اجتماعی کاربرد دارد. رویکرد طرحواره درمانی (schema therapy)، یکی از انواع روش های رواندرمانی است، که توسط جفری یانگ ابداع شده است و تمرکز بر طرحواره ها و هیجانات ناسازگار اولیه شکل گرفته در افراد دارد. طرحواره درمانی بر تجربیات اولیه دوران کودکی و رابطه درمانی بین فرد و رواندرمانگر، تمرکز می کند تا طرحواره های ناسازگار را به چالش بکشد. در طرحواره درمانی با استفاده از تکنیک هایی مانند باز والدینی حد و مرز دار، کارت های آموزشی طرحواره، بازسازی هیجانی، پرسشنامه اعتبار یابی طرحواره ها و تصویر سازی، سعی می شود تا به تاریخچه زندگی و رویداد ها و اتفاقات مهم زندگی افراد دستیابی پیدا کرد.
بیشتر بخوانید: طرحواره شکست چیست؟ از نشانه ها تا درمان تله شکست
راهکار های کنار آمدن با طرحواره انزوای اجتماعی
انجام راهکار های زیر برای مقابله با احساسات منفی ناشی از طرحواره انزوای اجتماعی می تواند مفید باشد. راهکار های توصیه شده برای مقابله با طرحواره انزوای اجتماعی عبارت اند از:
- از یک روانشناس خوب کمک بگیرید
- برای دوستی با دیگران پیش قدم شوید
- به آرامی وارد جمع های جدید شده و روابط دوستانه شکل دهید
- از حضور در جمع نترسید، چرا که ترس شما غیر منطقی است
- فهرستی از نقاط ضعف و مثبت خود تهیه کنید و ببینید آیا دلیلی برای طرد شدن وجود دارد یا خیر
- به این فکر کنید که با دوری کردن از دیگران، افراد نیز از شما دوری خواهند کرد
- تا زمانی که کسی واقعا از شما دوری نکرده، رابطه خود را با او تغییر ندهید
- افکار منفی ناشی از داشتن یک نقص و طرد شدن توسط دیگران را به چالش بکشید
- جمع های دوستانه خود را ترک نکنید، چرا که باعث احساس انزوای بیشتر می شود
- خودتان باشید و از کنار گذاشته شدن نترسید
خواندن این مطلب توصیه می شود: طرحواره نقص و شرم یا تله بی ارزشی چیست؟ نشانه ها، علل و درمان
عوارض طرحواره انزوای اجتماعی
تله انزوای اجتماعی، می تواند باعث درگیر شدن افراد در مشکلات بسیاری شود که آن ها را آزار خواهد داد و به روند زندگی شان آسیب می زند. عوارض طرحواره انزوای اجتماعی، عبارت اند از:
- درگیر شدن با مشکلات سلامت روان مانند اختلال افسردگی و اختلالات اضطرابی
- دوری از گروه های دوستانه
- نادیده گرفته شدن توسط دیگران
- بروز مشکل در انجام کار های گروهی و اجتماعی
- تمایل به مصرف الکل و مواد مخدر به دلیل مقابله با احساس تنهایی
- احساس تنهایی شدید و بروز افکار خودکشی
- ناتوانی در برقراری روابط نزدیک و صمیمی
- مشکل در برقراری روابط عاطفی
مطلب مفید: طرحواره بازداری هیجانی چیست؟ از نشانه ها تا درمان
مقابله با طرحواره انزوای اجتماعی
در کنار روش درمانی اصلی برای درمان طرحواره انزوای اجتماعی، افراد برای مقابله با احساسات ناشی از انزوای اجتماعی خود، به سه شیوه رفتار خواهند کرد؛ که عبارت اند از:
- اجتناب
- جبران بیش از حد
- تسلیم
اجتناب: به طور معمول افراد با طرحواره انزوای اجتماعی، از تعاملات اجتماعی اجتناب می کنند. احساس اضطراب ناشی از نداشتن احساس تعلق به دیگران و گروه های اجتماعی، باعث افزایش اجتناب افراد می شود.
جبران بیش از حد: از طرف دیگر، فردی با طرحواره انزوای اجتماعی ممکن است باورهای خود را از طریق رفتار هایش، جبران کند. در نتیجه ممکن است، افراد برای جبران انزوای اجتماعی خود، بیش از حد اجتماعی شده و دوستان زیادی پیدا می کنند.
تسلیم شدن: برخی افراد ممکن است با تسلیم شدن در برابر طرحواره انزوای اجتماعی خود، با آن مقابله کنند. افراد در سبک مقابله ای تسلیم، کاملاً این باور را می‌پذیرند که تنها بوده و با دیگران متفاوت هستند.
مطلب مرتبط: طرحواره آسیب پذیری چیست؟ تله آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری
سوالات متداول
در این بخش سعی کرده ایم تا به سوالات پر تکرار شما درباره طرحواره انزوای اجتماعی پاسخ دهیم.
آیا طرحواره انزوای اجتماعی یک اختلال روانی است؟
خیر، طرحواره انزوای اجتماعی یا کناره گیری، یکی از انواع طرحواره های ناسازگار مطرح شده توسط جفری یانگ است. این طرحواره ناسازگار به دلیل رفتار های اشتباه والدین در دوران کودکی یا افکار منفی غیر منطقی در بزرگسالی شکل می گیرد.
آیا طرحواره انزوای اجتماعی پرسشنامه دارد؟
طرحواره انزوای اجتماعی و دیگر طرحواره های مطرح شده توسط جفری یانگ را می توان از طریق پرسشنامه طرحواره های یانگ بررسی و شناسایی کرد.
آیا طرحواره انزوای اجتماعی قابل درمان است؟
بله، طرحواره انزوای اجتماعی و دیگر طرحواره های ناسازگار را می توان از طریق مراجعه به روانشناس درمان کرد. یکی از انواع رواندرمانی های مفید برای درمان تله انزوای اجتماعی و بیگانگی، طرحواره درمانی است.
سایر طرحواره ها
- طرحواره معیارهای سختگیرانه چیست؟ از نشانه ها تا درمان
- طرحواره وابستگی چیست؟ نشانه ها، علل و درمان تله وابستگی
- طرحواره خویشتن تحول نیافته چیست؟ علائم، علل و درمان تله گرفتاری
- طرحواره تنبیه چیست؟ نشانه ها، علل و درمان تله تنبیه
- طرحواره منفی گرایی و بدبینی چیست؟ علائم، علل، پیامدها و درمان
منابع: attachmentproject, schematherapyonline, psychologyblossom, typesoftherapy
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
خیلی خوب مینویسید خسته نباشید
سلام و درود، سپاس از نگاه و توجه شما.
مطالب خوبی دارید