اعتیاد به مواد مخدر یا اختلال مصرف (SUD)، وضعیت پزشکی است که در آن استفاده از یک یا چند ماده ی مخدر منجر به اختلال در فرد می شود. در این مقاله به بررسی این اختلال خطرناک می پردازیم.
اعتیاد به مواد مخدر یا اختلال مصرف چیست؟
اختلالات سوء مصرف مواد شامل الگوهایی است، که فرد علیرغم داشتن مشکلات و عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر، همچنان به استفاده ار آنها ادامه می دهد.
اختلالات مصرف مواد مخدر بر تمام اقشار و گروه سنی جامعه تاثیر می گذارد. این اختلال یکی از خطرناک‌ترین اختلالات روانی است، اما قابل درمان است.
اختلال مصرف زمانی اتفاق می افتد که فرد از الکل یا ماده ی دیگری (مواد مخدر) استفاده می‌کند که منجر به ایجاد مشکلات متعددی در محل کار، خانه و مدرسه اش می شود.
موادی که باعث ایجاد اختلال مصرف می شوند شامل: الکل، کافئین، حشیش، داروهای آرام بخش، خواب آور یا ضد اضطراب، محرک ها شامل مواد (از نوع آمفتامین و کوکایین)، مواد افیونی، شیشه، تنباکو و سایر مواد اعتیاد آور است.
فعال شدن سامانه پاداش مغز در مشکلات بوجود آمده از مصرف مواد مخدر نقش مهمی دارد. احساس توهم و با ارزش بودنی که افراد پس از مصرف مواد مخدر تجربه می کنند، ممکن است چنان عمیق باشد که زندگی فرد را مختل کند و او را از انجام فعالیت‌های روزانه زندگی باز دارد.
مکانیسم های اثربخشی هر یک از داروهای اعتیاد آور متفاوت است؛ اما سیستم فعال سازی سامانه پاداش مغز در ایحاد لذت و سرخوشی در اکثر آنها مشابه است. این حس سرخوشی را به اصطلاح “های بودن” (High) می نامند.
لازم به ذکر است که همه افراد در مصرف مواد مخدر به یک اندازه آسیب پذیر نیستند. برخی افراد سطح خودکنترلی پایینی دارند. این افراد در صورت استفاده از مواد مخدر بیشتر مستعد به مشکلات مربوط به اختلال مصرف می شوند.
مطلب مرتبط: افسردگی بعد از ترک شیشه چیست؟ علل و درمان
انواع اختلالات مصرف
- اختلال مصرف مواد: علائم و عوارض ناشی از مصرف ماده ای است، که با وجود ایجاد مشکل در سبک زندگی و جسم فرد همچنان به مصرف آن ادامه می دهد.
- اختلالات ناشی از مصرف مواد: شامل مسمومیت، اوردوز، ترک و عود مجدد و اختلالات ناشی از مصرف مواد است.
دلایل ایجاد اختلال مصرف
علت دقیق اختلال مصرف مواد مشخص نیست. ژنتیک فرد، عملکرد دارو، فشار و ترغیب از سوی همسن و سالان، پریشانی عاطفی، اضطراب، افسردگی و استرس محیطی می توانند از عواملی باشند که باعث ایجاد اختلال مصرف مواد مخدر می‌شوند.
بسیاری از کسانی که به اختلال مصرف مواد مبتلا می‌شوند افسردگی، اختلال کمبود توجه، اختلال استرس پس از سانحه یا مشکل روانی دیگری دارند. سبک زندگی پرتنش یا آشفته و عزت نفس پایین از عوامل شایع ایجاد اختلال مصرف و اعتیاد به مواد مخدر است.
کودکانی که شاهد اعتیاد به مواد مخدر والدینشان هستند، به دو دلیل محیطی و ژنتیکی چندین برابر بیشتر در معرض مبتلا شدن به اختلال مصرف قرار می گیرند.
موادی که معمولاً باعث اختلال مصرف می شوند
- مواد افیونی و سایر مواد مخدر مسکن قدرتمند، که می توانند باعث خواب آلودگی و گاهی احساس تندرستی، نشاط ، شادی و هیجان در فرد شوند. این داروها شامل داروهای هروئین، تریاک، کدئین و داروهای مسکن است که ممکن است توسط پزشک تجویز شود یا بدون نسخه و بصورت غیرقانونی خریداری شوند.
- محرک ها: محرک ها، داروهایی هستند که مغز و سیستم عصبی را تحریک می کنند. شامل کوکائین و آمفتامین ها مانند داروهایی که برای درمان اختلال بیش فعالی متیل فنیدیت (ریتالین) استفاده می‌شوند. فرد ممکن است به مرور زمان نیاز به دوزهای بیشتری از این داروها داشته باشد تا همان تاثیری را که می خواهد احساس کند.
- دارو های ضد استرس: شامل مصرف الکل، باربیتورات ها، بنزودیازپین ها (والیوم، آتیوان، زاناکس)، هیدرات کلرال و پارالدئید هستند. استفاده از این مواد می تواند منجر به اعتیاد می شود.
- قرص های روان گردان: ال اس دی، مسکالین، قارچ جادویی یا مجیک ماشروم و فنسیکلیدین یا گردو غبار فرشته، می‌تواند باعث ایجاد توهم در فرد شوند و منجر به اعتیاد روانی شدیدی گردد.
- ماریجوانا و حشیش
چه داروهایی تست اعتیاد را مثبت می کنند؟ قبل از تست اعتیاد بخوانید
مراحل ایجاد اعتیاد و اختلال مصرف در فرد
اعتیاد و ایجاد اختلال مصرف در اشخاص مراحل مختلفی دارد. به نظر می‌رسد سرعت گذر از مراحل در جوانان بسیار بیشتر از بزرگسالان است.
۱- مصرف آزمایشی و از روی کنجکاوی
معمولا شامل استفاده جمعی همسالانی است که تفریحی استفاده می کنند. مصرف کننده در این دوره از سرپیچی کردن از والدینش لذت می برد.
مقاله مرتبط: کراک چیست؟ عوارض، اعتیاد و ترک این ماده مخدر
۲- مصرف منظم
در روند کار، مدرسه و زندگی کاربر بیشتر و بیشتر اختلال ایجاد می شود، فرد از تمام شدن مواد و از دست دادن ساقی استرس می‌گیرد، از مواد مخدر برای رفع احساسات منفی استفاده می کند، از دوستان و خانواده اش دوری می کند و با کسانی که مصرف کننده مواد هستند بیشتر صمیمی می شود. این علائم اعتیاد به مواد مصرفی و بالا رفتن دوز فرد را نشان می‌دهد.
۳- استفاده خطرناک
فرد انگیزه خود را از دست می دهد، به مدرسه و کارش اهمیت نمی‌دهد، تغییرات رفتاری واضحی را از خود نشان می دهد، دائماً به استفاده از مواد مخدر فکر می کند و روابطش با خانواده، همسر و دوستان برایش اهمیتی ندارد. دائماً خود را پنهان می‌کند و ممکن است به ساقی مواد تبدیل شود. در این مرحله دوز مصرف بالا می‌رود.
۴- اعتیاد
زندگی بدون مواد برای شخص بی معنی است، اعتیادش را انکار می‌کند، وضعیت جسمی روز به روز بدتر و بدتر می‌شود و ممکن است تصمیم به خودکشی بگیرد. در این مرحله وضعیت مالی بدتر می‌شود و فرد ممکن است کاملاً رابطه خود را با خانواده و دوستان قطع کند.
مطالعه بیشتر: قرص اکس یا اکستازی چیست؟ انواع، علائم مصرف و عوارض mdma
درمان اختلال مصرف
درمان اختلال مصرف بسته با شرایط و درصد اعتیاد فرد متفاوت است.
درمان به نوع مواد مصرفی بستگی دارد، در بعضی موارد مانند اعتیاد به شیشه و کوکایین روند درمان بسیار سخت تر و طاقت فرساتر است اما غیر ممکن نیست. به طور معمول درمان اعتیاد می‌تواند با مشاوره و یا مصرف دارو های دیگر صورت بگیرد که در نهایت پزشک شما باید این را تشخیص دهد.
انواع مختلف روان درمانی (تراپی) برای درمان اختلال مصرف
۱- درمان فردی
شامل درمان بصورت تکی همراه با مشاور یا روانشناس بیمار است.
۲- درمان گروهی
هر نوع درمانی که شامل یک درمانگر ، مشاور یا روانشناس و همزمان دو یا چند بیمار باشد ، درمان گروهی نام دارد. این نسخه از درمان بیشتر در مورد درمان اعتیاد و مشاوره خانواده اعمال می شود و کمتر در موارد دیگر روانی و دیگر اختلالات روانی کاربرد دارد.
۳- رفتار درمانی شناختی(CBT)
این نوع از درمان در ابتدا برای درمان اعتیاد به الکل و جلوگیری از برگشت مجدد ایجاد شد. بعدا برای درمان اعتیاد به کوکایین هم مورد استفاده قرار گرفت و کاملا موفق بود. روانشناس در جلسات مشاوره فردی با استفاده از رفتاردرمانی شناختی به بیمار کمک می‌کند تا افکار خودکاری را که باعث به دام افتادن او در چرخه رفتار اعتیادآور می‌شود یا به اختلال روانی دامن میزند، شناسایی کند.
۴- مدل ماتریکس
این روش درمانی به ویژه برای افرادی که از اعتیاد به محرک ها رنج می برند ، از جمله مصرف مت آمفتامین و کوکایین موثر است. افرادی که در مدل ماتریکس شرکت می کنند از یک درمانگر آموزش دیده به عنوان یک معلم کمک می گیرند ، مدل ماتریکس ضمن کمک به آن ها در تغییر رفتارهایشان نسبت به مواد ، به عزت نفس ، غرور و ارزشمندی فرد توجه می کند.
۵- هنر درمانی
هنر درمانی شامل استفاده از هر هنری مانند نقاشی، رقص، نویسندگی و تئاتر و نمایش می شود. این کار برای کاهش تنش، بکارگیری مجدد مغز و بیان تجربیات مرتبط با اختلال مصرف و سلامت روان صورت می گیرد.
منابع
اختلالات مصرف مواد و اعتیاد به مواد مخدر می تواند برای سلامتی شما و روابطتان خطرناک و حتی کشنده باشد. اگر به هرنوع موادی اعتیاد دارید در اسرع وقت به یک مشاور ترک اعتیاد و یا مرکز درمان اعتیاد مراجعه کنید.
برای مراجعه به مشاور ترک اعتیاد می توانید با وارد شدن به سایت پزشک خوب برروی لینک زیر کلیک کنید و از آن ها نوبت اینترنتی دریافت کنید.
مطلب جالبی بود ممنون