راه رفتن در خواب یا خوابگردی، زمانی اتفاق می افتد که فرد بدون آنکه هشیاری داشته باشد از جای خواب خود بلند شده و شروع به حرکت می کند. خوابگردی می تواند با چشمان بسته یا باز اتفاق بیافتد، که البته این باز بودن چشم ها نشانه ی بیداری فرد نیست. راه رفتن در خواب مشکلی است که می تواند خواب افراد را مختل کرده و خطرناک باشد، چرا که فرد خواب گرد ممکن است دست به انجام کارهایی بزند که می تواند به او صدمه وارد کند و یا در صورت باز بودن درب، از محل خواب یا خانه خارج شود. خوابگردی در هر سن و جنسیتی می تواند اتفاق بیافتد. در این مطلب در مورد اینکه خوابگردی چیست، دلایل، درمان و پیشگیری از خوابگردی صحبت خواهیم کرد.

فهرست مقاله

راه رفتن در خواب یا خوابگردی چیست؟

راه رفتن در خواب یا خوابگردی (sleep walking) که با نام علمی somnambulism نیز شناخته می شود، یکی از انواع مشکلات مربوط به خواب است که شامل بلند شدن و راه رفتن هنگام خواب می شود. خواب گردی همچنین می تواند شامل انجام برخی رفتارهای غیر عمد از جمله: غذا خوردن یا رانندگی، برداشتن یا حرکت دادن اجسام به جز راه رفتن باشد. خواب گردی در کودکان شایع تر از بزرگسالان است و احتمال بروز آن در افراد دارای سابقه خانوادگی، کم خوابی و خواب پر تنش بیشتر وجود دارد. راه رفتن در خواب معمولاً در چند ساعت اول پس از به خواب رفتن اتفاق می افتد.

در بیشتر موارد راه رفتن در خواب بی ضرر است اما مواقعی وجود دارد که احتمال وقوع خطر وجود دارد. بنابراین اگر شما یا یکی از اعضای خانوادتان در خواب راه می رود، ایجاد یک محیط امن لازم است. برای افزایش امنیت در خانه هنگام خواب باید درها و پنجره ها را قفل کنید و اجسام نوک تیز را جابجا کنید. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده مشکل راه رفتن در خواب داشته و یا احتمال آسیب رساندن به خود یا دیگران را نشان داده با یک روانپزشک خوب مشورت کنید.

خوابگردی یا راه رفتن در خواب

برای مطالعه بیشتر می توانید مطلب علت حرف زدن در خواب چیست؟ علائم، درمان و پیشگیری از آن را مطالعه کنید

علائم راه رفتن در خواب

خوابگردی دارای نشانه ها و علائمی است که آشنایی با آن ها می تواند به افراد کمک کند تا خوابگردی را در اطرافیان و اعضای خانواده خود تشخیص دهند. علائم راه رفتن در خواب عبارت اند از:

  • نشانه اصلی راه رفتن در خواب این است که فرد علی رغم بیدار نبودن، بلند شده و حرکت می کند
  • راه رفتن یا دویدن هنگام خواب
  • داشتن چشمان باز در بعضی مواقع
  • عدم گفتار یا داشتن گفتاری نامنسجم
  • انجام کارهایی مانند لباس پوشیدن، رانندگی یا غذا خوردن
  • درگیر شدن در رفتار جنسی یا انجام رابطه جنسی در خواب (سکسومنیا)
  • ادرار کردن در مکان های نامناسب
  • نشستن روی تخت با چشمانی باز
  • داشتن مشکل بی خوابی (اینسومنیا)
  • گیجی و سردرگمی برای مدت کوتاهی پس از بیدار شدن
  • فراموشی و به یاد نداشتن اتفاقات رخ داده در شب
  • خواب آلودگی در طول روز
  • خارج شدن از خانه بدون هشیاری
  • افتادن از پله ها یا پریدن از پنجره به بیرون
  • فریاد زدن، اگر فرد دچار (وحشت شبانه) نیز باشد
  • صحبت کردن یا زمزمه کردن در خواب
  • جا به جا کردن وسایل

می توانید برای حل مشکل راه رفتن در خواب خود یا اطرافیان از بهترین روانشناس در شهر خود کمک بگیرید

علت راه رفتن در خواب

متخصصان خواب بر این باورند که راه رفتن در خواب معمولاً زمانی اتفاق می افتد که فرد در حال خواب است اما از جایش بلند شده، و شروع به فعالیت بدنی می کند در حالی که هشیاری ندارد. عوامل مختلفی می تواند دلیل خوابگردی در بزرگسالان و کودکان باشد که علل راه رفتن در خواب عبارت اند از:

ژنتیک و سابقه خانوادگی

خوابگردی می تواند دلیل ژنتیکی داشته باشد یا در افرادی اتفاق بیافتد که یکی از اعضای خوانوادشان نیز این مشکل را دارا بوده اند. بررسی ها نشان می دهد حدود ۲۲ درصد از کودکانی که والدین آنها سابقه خوابگردی ندارند، در خواب راه می روند. در مقابل، ۴۷ درصد از کودکانی که فقط یکی از والدین و ۶۱ درصد کودکانی که هر دو والد آن ها سابقه راه رفتن در خواب داشته است، خوابگردی را تجربه می کنند.

محرومیت از خواب

کمبود خواب با افزایش خطر راه رفتن در خواب مرتبط است، این خوابگردی به دلیل ایجاد مشکل در روند خواب می تواند به شکل یک چرخه از کم خوابی و به دنبال آن خوابگردی شکل گرفته و ادامه پیدا کند.

عوارض داروها

داروهایی که دارای اثر آرام بخشی هستند ممکن است خواب افراد را به شکلی تغییر دهند که احتمال وقوع خوابگردی در آن ها افزایش پیدا کند. برخی از داروهای خواب باعث راه رفتن در خواب می شوند، از جمله داروی خواب آور زولپیدم.

سایر داروهای مرتبط با راه رفتن در خواب عبارتند از:

الکل و راه رفتن در خواب

نوشیدن الکل در ساعات منتهی به شب می تواند باعث بی ثباتی در مراحل خواب شود و خطر راه رفتن در خواب را افزایش دهد. یک مطالعه جدید روی خواب‌گردها، الکل را به عنوان یک عامل محرک در ۱۲ درصد آنها شناسایی کرد.

آسیب مغزی

آسیب به سر و مغز می تواند با برهم زدن سلامت جسمانی و کارکردی مغز باعث ایجاد خوابگردی شود، آنسفالیت به عنوان یک مشکل مغزی می تواند از دلایل راه رفتن در خواب باشد.

آپنه انسدادی خواب

مشکلات تنفسی از جمله آپنه خواب که یک اختلال خواب است و در آن راه های تنفسی مسدود می شود و باعث نفس تنگی در هنگام خواب می شود. این مکث ها در طول خواب که باعث بر هم زدن یکپارچگی خواب می شود، می تواند باعث راه رفتن در خواب شود.

سندرم پای بی‌قرار

سندرم پای بی قرار نوعی اختلال در خواب است، که در آن فرد هنگام دراز کشیدن، میل شدیدی برای حرکت دادن اندام‌ها، به‌ویژه پاها دارد. این سندرم با برهم زدن چرخه خواب می تواند یک عامل خوابگردی باشد.

استرس و راه رفتن در خواب

انواع مختلفی از استرس می تواند بر خواب اثر بگذارد، استرس با چند پاره کردن خواب و ایجاد اختلال در روند خواب می تواند احتمال بروز خوابگردی در افراد را افزایش دهد. استرس ها انواع مختلفی دارند، استرس می تواند نشانه فیزیکی مانند درد داشته باشد، یا یک استرس عاطفی مانند جدایی والدین یا از دست دادن یک عزیز باشد.

اضطراب و خوابگردی

در صورتی که استرس کنترل و درمان نشود، می تواند تبدیل به اضطراب شده و به تمام بخش های زندگی نفوذ کرده و آن ها را تحت تاثیر قرار دهد. افراد دارای اضطراب در خواب نیز می توانند دچار راه رفتن در خواب بشوند.

اختلال در برنامه خواب یا سفر

سفرهای طولانی با تغییر ساعات خوابیدن و به هم خوردن جای خواب می توانند سیر طبیعی خواب را مختل کرده و باعث بروز مشکل راه رفتن در خواب شوند. البته ان صرفا ممکن ایت موقتی باشد و اختلال خواب در نظر گرفته نشود.

میگرن و خوابگردی

مافرادی که میگرن مزمن دارند در خطر ابتلا به مشکل خوابگردی هستند، چرا که میگرن باعث بی خوابی و برهم خوردن چرخه معمول خواب می شود.

رفلاکس معده به مری

در بیماری رفلاکس معده، محتویات معده از طریق مری به بالا بر می گردد و باعث احساس سوزش در مری می شود. و خواب شبانه را دچار اختلال می کند. افراد مبتلا به این بیماری بیشتر مستعد اختلالات خواب از جمله راه رفتن در خواب هستند.

پارکینسون

بیماری پارکینسون که یک بیماری عصبی است و می تواند یکی از دلایل راه رفتن در خواب باشد. پارکیسنون با تاثیر بر توانایی حرکتی بدن، در کنترل بعضی عضلات ایجاد اختلال می کند. با پیشرفت بیماری پارکینسون، قسمت‌هایی از ساقه مغز که حرکت را کنترل کرده و همچنین بخش هایی که خواب را کنترل می‌کنند، تحت تاثیر قرار گرفته و از بین می روند.

راه رفتن در خواب در بزرگسالان

علت راه رفتن در خواب کودکان و نوجوانان

حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد از کودکان حداقل یک بار راه رفتن در خواب را تجربه کرده اند و بین ۲ تا ۳ درصد کودکان اغلب در خواب راه می روند. علاوه بر موارد ذکر شده در قسمت بالا از دلایل دیگری که  باعث خوابگردی کودکان می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تب

مشخص شده است که تب در کودکان با افزایش برانگیختگی هنگام خواب، باعث افزایش احتمال خوابگردی می شود. خوابگردی همچنین با بیماری هایی که باعث تب می شوند، به خصوص در کودکان مرتبط است. تب در کودکان می تواند باعث وحشت شبانه شود، که یکی از انواع اختلالات خواب است و در طی آن افراد ممکن است جیغ و فریاد بزنند و خواب های ترسناک ببینند.

آسم

راه رفتن در خواب می تواند در میان کودکان مبتلا به آسم بیشتر رخ دهد. چرا که آسم می تواند منجر به کم خوابی شود و این مشکل خود یکی از دلایل ایجاد خوابگردی است.

فشار های روانی

کودکان نسبت به عوامل استرس زایی که ایجاد فشار روانی می کند آسیب زا هستند و این آسیب پذیری می تواند باعث ایجاد مشکل خوابگردی در آن ها شود. به این منظور، یک روانشناس کودک خوب می تواند به شما و فرزندتان کمک کند.

عوامل خطر برای راه رفتن در خواب

بعضی شرایط و عوامل می توانند افراد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به خوابگردی قرار دهند. این عوامل خطر برای راه رفتن در خواب عبارت اند از:

  • بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۲، افراد مبتلا به سوءمصرف مواد یا وابستگی به الکل و افرادی که از قرص‌های خواب بدون نسخه استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای خوابگردی هستند.
  • این مطالعه همچنین نشان داد که افراد مبتلا به افسردگی ۳.۵ برابر بیشتر از افرادی که افسردگی ندارند در خواب راه رفتن می روند.
  • یکی دیگر از عوامل خطر برای خوابگردی دارا بودن اختلال روانی از جمله اختلال وسواس فکری عملی (OCD) و اختلالات اضطرابی است.

راه رفتن در خواب با چشمان باز

راه رفتن در خواب با چشمان باز ممکن است در حین خوابگردی رخ دهد، بعضی افراد خوابگرد، با چشمانی باز راه می روند که دیگران ممکن است احساس کنند فرد بیدار است. راه رفتن در خواب با چشمان باز همچنین می تواند عجیب و ترسناک به نظر برسد. هنوز علت خوابگردی با چشمان باز مشخص نیست اما بنظر میرسد عدم هماهنگی لازم در فعالیت های مغزی باعث باز شدن چشم ها هنگام خوابگردی می شود. افرادی که با چشمان باز خوابگردی می کنند چیزی را نمی بینند و مغز آنها در حالت خواب است.

تشخیص راه رفتن در خواب یا خوابگردی

رایج ترین راه برای تشخیص راه رفتن در خواب زمانی است که شخصی دگیر مثلا یکی از اعضای خانواده آن را دیده و گزارش کند. از آنجا که بیشتر موارد خوابگردی و خوابگردی در کودکی رخ می دهد، والدین معمولا اولین کسانی هستند که نسبت به وجود این مشکل آگاه می شوند

بعضی آزمایش ها وجود دارد که می توانند در تشخیص خوابگردی کمک کنند از جمله:

  • مطالعه شکل و شیوه خوابیدن از طریق ضبط و ثبت تصاویر
  • سنجش سطوح اکسیژن خون
  • بررسی امواج مغزی (EEG)
  • سنجش تنفس و حرکات فرد هنگام خواب

تشخیص راه رفتن در خواب در DSM-5

انجمن روانشناسی آمریکا راه رفتن در خواب را به عنوان یک اختلال در نظر نمی گیرد، اما راه رفتن در خواب را می توان به عنوان یکی از مشکلات مربوط به اختلال خواب بدون حرکت سریع چشم در نظر گرفت که با دوره های بیدار شدن در طول خواب و راه رفتن آغاز می شود.

ملاک های تشخیصی اختلال خواب بدون حرکت سریع چشم در DSM-5 عبارت اند از:

  • خوابگردی که شامل دورهای مکرر بلند شدن از رخت خواب و راه رفتن در طول شب می شود، که فرد طی آن چهره ای بی حالت و خیره دارد، با هیچکس ارتباط کلامی نداشته و به سختی از خواب بیدار می شود
  • فرد، راه رفتن در خواب را به یاد نمی آورد
  • این دوره ها باعث ناراحتی یا اختلال قابل توجه در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه های مهم می شود
  • این اختلال به دلیل اثرات فیزیولوژیکی دارو یا مواد نیست
  • یک اختلالات روانی و پزشکی دیگر، نمی تواند خوابگردی را بهتر توجیه کند

راه رفتن در خواب یا خوابگردی

درمان راه رفتن در خواب

درمان راه رفتن در خواب به سن، شدت، دفعات وقوع و خطرساز یا مشکل آفرین بودن خوابگردی در فرد بستگی دارد. از آنجا که خوابگردی در کودکان نسبتاً رایج است و اغلب به شکل خود به خود و بدون نیاز به درمان جدی برطرف می شود، اولین پیشنهاد درمانی برای بزرگسالان این است که کودکانی که علائم راه رفتن در خواب را از خود نشان می دهند زیر نظر داشته باشند. در واقع مهمترین بخش درمان پیشگیری از وقوع است.

درمان راه رفتن در خواب بزرگسالان

متخصصان معمولا برای درمان خوابگردی از روش هایی غیر از دارودرمانی استفاده می کنند که شامل انجام یکسری کارهای حفاظتی هم می شود، این کارها شامل موارد زیر است:

  • ارزیابی خواب توسط مراکزی که روی خواب مطالعه می کنند و داشتن یک دفترچه برای ثبت اتفاقات هنگام خواب
  • مراجعه به متخصص برای مطالعه امواج مغزی (EEG)، تنفس و فعالیت ها هنگام خواب
  • رفع مشکلات تنفسی هنگام خواب که باعث بی نظمی و کاهش کیفیت خواب می شود مثل آپنه انسدادی خواب
  • کمک گرفتن از یک متخصص سلامت روان برای حل و فصل مشکلات خانوادگی و شخصی
  • ایجاد یک محیط آرام و امن هنگام خواب به منظور جلوگیری از وقوع آسیب
  • رفع بیماری های زمینه ای
  • کاهش عوامل استرس زا تا حد ممکن
  • انجام هیپنوتیزم در برخی موارد می تواند کمک کننده باشد
  • خوابیدن در اتاقی جدا از همسر یا شریک عاطفی تا زمانی که علائم کنترل شوند
  • تغییر در عادات سبک زندگی مانند شروع به ورزش کردن به خصوص ۵-۶ ساعت قبل از خواب
  • محدودیت یا قطع مصرف الکل
  • انجام روش های آرام سازی مثل مدیتیشن و یوگا

درمان راه رفتن در خواب کودکان

خوابگردی در کودکان معمولا بدون نیاز به درمان خاصی، از بین می رود. اما ممکن است مشکلاتی ایجاد کند که لازم باشد تا نسبت به انجام برخی مداخلات درمانی اقدام شود. یک روش برای کنترل راه رفتن در کودکان می تواند انجام مراحل بیداری های زمان بندی شده زیر باشد:

  • توجه به اینکه کودک چه زمانی در طول خواب شروع به راه رفتن می کند
  • ۱۵ دقیقه قبل از این زمان کودک را به آرامی بیدار کنید
  • پس از یک فاصله کوتاه و آرام که کودک بیدار است، به او کمک کنید تا دوباره بخوابد
  • این روند را هر شب به مدت یک ماه تکرار کنید تا چرخه خواب کودک تغییر کرده و اصلاح شود

برای آشنایی بیشتر مطلب علل مشکلات خواب در کودکان و اصول خواباندن صحیح کودک را بخوانید

راه رفتن در خواب کودکان

درمان دارویی راه رفتن در خواب

اکثر متخصصان حوزه سلامت سعی می کنند تا مشکل خواب گردی را بدون نیاز به دارو درمان کنند، اما چنانچه راه رفتن در خواب از طریق روش های غیر دارویی کنترل و درمان نشده یا تشدید شود، لازم است تا از داروها برای درمان خوابگردی استفاده شود.

داروهایی که برای درمان خوابگردی استفاده می شوند عبارت اند از:

برای درمان راه رفتن در خواب می توانید از یک روانپزشک خوب در تهران کمک بگیرید

راه رفتن در خواب در کدام بخش از خواب رخ می دهد؟

خوابگردی یک مشکل مربوط به اختلال خواب است که در عمیق ترین بخش خواب یعنی خواب بدون حرکات سریع چشم (NREM) رخ می دهد. این بخش از خواب که مربوط به مرحله ۳ خواب (خواب عمیق) است، معمولا زمانی شروع می شود که ۱ الی ۲ ساعت از زمان به خواب رفتن گذشته باشد.

خواب در ۴ مرحله اتفاق می افتد که عبارت اند از:

  • مرحله خواب سبک و خفیف شامل امواج تتا و حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد
  • مرحله دوم شامل امواج بتا، حدود ۲۰ دقیقه طول می کشد. دمای بدن و ضربان قلب در این مرحله کاهش پیدا می کند
  • مرحله سوم و چهارم خواب عمیق است و امواج تتا و دلتا ظاهر می شوند، انقباض عضلات از دست رفته و هشیاری به کمترین حد خود می رسد و ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه طول می کشد و خوابگردی در مرحله سوم اتفاق می افتد

پیشگیری از راه رفتن در خواب

پیشگیری از راه رفتن در خواب می تواند به شما کمک کند تا به مرور زمان بتوانید خواب خود را مدیریت کرده و در طول شب خوابگردی نداشته باشید. بعضی از اقدامات کمک کننده می تواند راهکارهای زیر باشد: :

  • اگر خود یا فرزندتان تحت استرس های شدید هستید، از یک روانشناس برای حل مشکل کمک بگیرید
  • با تمرکز بر روی عادات خواب خود و خانوده، یک برنامه منظم برای رفتن به رختخواب و بیدار شدن در یک ساعت مشخص داشته باشید.
  • قبل خوابیدن سعی کنید که یک ساعت خاموشی داشته باشید
  • برای ایجاد احساس آرامش در خود می توانید قبل از خواب یک دوش آب گرم بگیرید
  • مطالعه سبک داشته باشید تا ضمن رفع آشفتگی ذهنی، با احساس خستگی کامل به خواب بروید

چه زمانی باید برای راه رفتن در خواب به متخصص مراجعه کرد؟

اگر راه رفتن در خواب اغلب، به عنوان مثال، بیش از یک تا دو بار در هفته یا چندین بار در شب رخ می دهد، یا منجر به رفتار خطرناک یا آسیب به شخصی که در خواب راه می رود یا دیگران می شود؛ با یک متخصص مشورت کنید. در خوابگردی کودکان معمولا، نیازی به مراجعه به متخصص نیست چرا که مشکل خواب گردی آن ها خود به خود رفع می شود. اما چنانچه خوابگردی شدید شده و برای کودک و اطرافیان خطر ساز باشد یا تا سنین بزرگسالی ادامه پیدا کند باید به یک متخصص مراجعه کرد.

چگونه از افراد خوابگرد محافظت کنیم؟

از آنجایی که افراد خوابگرد به شکل ناخودآگاه در خواب راه می روند و کارهایی انجام می دهند که به آن هشیاری ندارند، خطر آسیب رساندن غیرعمد به خود یا دیگران را دارند. به همین دلیل اگر شما یا یکی از اعضای خانواده مشکل راه رفتن در خواب دارید، مهم است که اقدامات احتیاطی را قبل از خواب انجام دهید.

  • نصب زنگ هشدار به درب اتاق: زنگی را به درب اتاق خواب فردی که در خواب راه می رود وصل کنید که هنگام باز شدن درب اتاق صدای هشدار تولید کند.
  • پنجره ها و درها را قفل کنید: هر اقدامی که از بیرون رفتن فرد خوابگرد را سخت تر کند برای او و دیگران امنیت و راحتی بیشتری را فراهم می کند.
  • اشیاء خطرناک را دور از دسترس نگه دارید: اجسام نوک تیز مانند چاقو یا قیچی را داخل کابینت یا کشو قرار دهید تا به طور کامل از دسترس فرد خوابگرد دور باشد.
  • پوشاندن اطراف تخت و جای خواب یا بالشتک: این کار باعث می شود تا زمانی که فرد خوابگرد از خواب بیدار شده اما هشیاری کافی ندارد، از برخورد سر و بدن او به اطراف جلوگیری شود.
  • اجسام اضافی روی زمین را بردارید: به هم ریختگی هایی که روی زمین است را مرتب کنید، چرا که برای خواب‌گردها خطرناک هستند و می توانند باعث افتادن آن ها شوند.
  • کلیدماشین را در جایی دور از دسترس قرار دهید: بعضی از افراد خوابگرد می توانند زمانی که همچنان خواب هستند، رانندگی کنند، این اتفاق می تواند برای فرد خوابگرد و دیگران بسیار خطرساز باشد.
  • جلوگیری از خوابیدن کودک در طبقه دوم تخت: اگر کودک شما مشکل راه رفتن در خواب دارد، به هیچ عنوان اجازه ندهید تا در طبقه دوم تخت بخوابد، چرا که امکان سقوط از ارتفاع تخت و آسیب شدید وجود دارد.

سوالات متداول

در این بخش به تعدادی از سوالات متداول در مورد خوابگردی پاسخ خواهیم داد:

آیا راه رفتن در خواب خطرناک است؟

راه رفتن در خواب یا خوابگردی به خودی خود خطرناک نیست، اما بعضی مواقع می تواند خطر ساز باشد. مثل مواقعی که فرد بدون هشیاری و هنگام خوابگردی اقدام به سوار شدن به ماشین و رانندگی کند.

آیا راه رفتن در خواب قابل درمان است؟

بله، با انجام چند اقدام محافظتی و درمانی مانند بررسی و رفع سایر مشکلات خواب یا علل جسمی و مصرف دارو، می توان خوابگردی را کنترل و درمان کرد.

آیا خوابگردی سرایت می کند؟

خیر، اگرچه یکی از دلایل خوابگردی عامل ژنتیک و ارثی است و در خانواده ها جریان دارد، اما خوابگردی یک مشکل مسری نیست.

آیا راه رفتن در خواب با چشمان باز نشانه بیداری است؟

خیر، بعضی افراد با چشمان باز در خواب راه می روند، اما هشیار نبوده و همچنان خواب هستند. در نتیجه خوابگردی و راه رفتن در خواب با چشمان باز نشانه ی بیداری فرد نیست.

آیا کسانی که با چشمان باز در خواب راه می روند، چیزی را می بینند؟

کسانی که با چشمانی باز خوابگردی می کنند، همچنان خواب هستند و چیزی را نمی بینند و باز بودن چشم های آنها به معنای هشیاری و دیدن نیست.

منابع: psychcentral, psychologytoday, webmd, healthline, sleepfoundation, mayoclinic, clevelandclinic

پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.