حتماً در زندگی خود روزهایی را تجربه کرده‌اید که بیرون آمدن از رختخواب سخت‌ترین کار دنیا بوده است. روزهایی که انگیزه‌ای برای پیش بردن فعالیت‌های روزمره خود نداشته‌اید و احساس خستگی و انرژی پایین داشتید. همه این احساسات در صورتی که موقتی باشند طبیعی هستند، هیچکس نمی‌تواند هر روز خوشحال و راضی از زندگی باشد؛ اما اگر این علائم به همراه سایر علائم افسردگی پایدار باشند مشکوک به افسردگی بوده و نیاز به درمان دارویی، مشاوره فردی و سایر درمان‌های افسردگی وجود دارد. در این مقاله قصد داریم درباره انواع افسردگی، علائم و راه‌های مختلف درمان این اختلال روانی صحبت کنیم.
فهرست مطالب
تعریف افسردگی
اینکه گاهی احساس غمگین بودن کنید کاملاً طبیعی است؛ اما اگر این احساس به همراه ناامیدی، احساس بی ارزشی و درماندگی پایدار همراه شده و روی زندگی روزمره‌تان تاثیر منفی گذاشته است احتمالاً به افسردگی مبتلا شده‌اید. انواع افسردگی به کمک داروهای ضدافسردگی، رواندرمانی و تغییر سبک زندگی قابل درمان است.
اختلال افسردگی یکی از اختلالات روانی است که باعث احساس اندوه دائمی و کاهش انگیزه در زندگی می‌شود.
علائم افسردگی چگونه است؟
طبق راهنماهای تخصصی رواندرمانی، در صورتی که حداقل پنج تا از علائم زیر را به مدت حداقل دو هفته تجربه می کنید احتمالاً به یکی از انواع اختلال افسردگی مبتلا هستید:
- خلق پایین مداوم (که اصطلاحاً به آن مود پایین هم گفته می‌شود.) به خصوص هنگام صبح
- احساس خستگی و کمبود انرژی در اکثر روزهای هفته
- احساس گناه و بی ارزشی در اکثر روزهای هفته
- سخت شدن تمرکز، یادآوری جزئیات و تصمیم‌گیری
- اختلالات خواب (ناتوانی در به خواب رفتن یا بیش از حد خوابیدن)
- بی انگیزگی و کاهش علاقه نسبت به فعالیت‌های روزمره
- فکر کردن به مرگ یا خودکشی
- احساس بی قراری
- کاهش یا افزایش وزن
همچنین ممکن است علائم جسمی زیر را داشته باشید:
- بی قراری و بداخلاقی
- کاهش علاقه به زندگی
- پرخوری یا بی اشتهایی
- احساس درد، کوفتگی، سردرد، انقباض یا مشکلات گوارشی که نسبت به درمان مقاوم هستند.
- احساس غم، اضطراب یا پوچی
با اینکه علائم انواع افسردگی بین خیلی از افراد مشترک است اما همه افراد علائم یکسانی را تجربه نمی‌کنند. شدت و مدت زمان پایداری علائم بین افراد مختلف متفاوت است.
همچنین افسردگی ممکن است با یک الگوی مشخص بروز کند. مثلاً برخی افراد با تغییر فصل (به خصوص در فصل پاییز و زمستان) به افسردگی دچار می‌شوند که به آن اختلال افسردگی فصلی گفته می‌شود.
مطالعه بیشتر: علائم جسمی افسردگی | ۷ علامت که ثابت می‌کند افسردگی فقط بیماری روانی نیست!
انواع افسردگی کدامند؟
انواع مختلف افسردگی وجود دارد. برخی اتفاقات یا آسیب‌های روحی در زندگی میتواند باعث این اختلال شود؛ در حالی که در برخی از افراد تغییرات در سطح هورمون‌های مغز باعث افسردگی می‌شود.
مهم نیست که علت افسردگی چیست. آنچه مهم است این است که با یک روانشناس در ارتباط باشید و احساساتتان را با او در میان بگذارید. روانشناس با صحبت کردن میتواند نوع افسردگی و بهترین شیوه درمان را تشخیص دهد. در صورتی که لازم باشد روانشناس شما را به یک رواپزشک ارجاع خواهد داد تا درمان دارویی افسردگی را به موازات رواندرمانی آغاز کنید.
انواع مختلف افسردگی که در ادامه بررسی می‌کنیم عبارتند از:
- افسردگی اساسی (Major)
- اختلال افسردگی دائمی
- اختلال دوقطبی
- اختلال افسردگی فصلی
- افسردگی سایکوتیک
- افسردگی پس از زایمان
- سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
- افسردگی موقعیتی
- افسردگی غیرمعمول یا آتیپیک (Atypical Depression)
۱- افسردگی اساسی
اختلال افسردگی اساسی به نوعی افسردگی گفته می‌شود که فرد بیشتر روزها و بیشتر ساعات روز احساس افسردگی می‌کند. سایر علائم افسردگی اساسی عبارتند از:
- کاهش علاقه و انگیزه نسبت به فعالیت‌ها
- کاهش یا افزایش وزن
- مشکل در خوابیدن یا احساس خوابالودگی در طول روز
- احساس بیقراری و اضطراب یا برعکس احساس کندی جسمی و ذهنی
- احساس خستگی و کمبود انرژی
- احساس بی ارزشی و گناه
- ناتوانی در تمرکز و تصمیم گیری
- افکار خودکشی
اگر حداقل پنج تا از علائم بالا را بیشتر روزها و به مدت حداقل دو هفته داشته باشید روانشناس تشخیص افسردگی اساسی می‌دهد. حداقل یکی از علائم «خلق پایین» یا «از دست دادن انگیزه» باید جزء علائم پایدار باشد.
برای درمان افسردگی اساسی رواندرمانی مفید است. در رواندرمانی یاد می‌گیرید که چطور افسردگی خود را مدیریت کنید. همچنین داروهای ضدافسردگی هم در درمان انواع افسردگی موثر هستند.
در درمان افسردگی مقاوم به دارو درمان‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
- الکتروشوک درمانی (ECT)
- تحریک مغناطیسی مغز (TMS)
- تحریک عصب واگ (VNS)
تمام این روش‌ها برای تحریک بخش‌های مشخصی از مغز ایجاد شده‌اند. این درمان‌ها به مغز کمک می کنند تا خلق را بهتر کنترل کند.
مطلب بیشتر: افسردگی شدید چه علائمی دارد؟ | ۸ علامت افسردگی شدید
۲- اختلال افسردگی دائمی (افسرده خویی)
اختلال افسردگی دائمی یکی دیگر از انواع افسردگی است. در صورتی که علائم افسردگی به مدت حداقل دو سال پایدار باشند افسردگی دائمی تشخیص داده می‌شود. افسردگی دائمی همراه با افسرده خویی (کج خلقی دائمی) و افسردگی اساسی مزمن است.
علائم این نوع افسردگی عبارتند از:
- تغییر اشتها (کاهش اشتها یا پرخوری)
- کم خوابی یا پرخوابی
- کاهش انرژی یا احساس خستگی
- کاهش اعتماد به نفس
- کاهش تمرکز و ناتوانی در تصمیم گیری
- احساس ناامیدی
در درمان افسرده خویی از مشاوره فردی، دارو درمانی یا ترکیبی از این دو استفاده می‌شود.
۳- اختلال دوقطبی
فردی که به اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی (افسردگی مانیک: Manic Depression) مبتلا می‌شود تغییرات خلقی زیادی را تجربه می کند. این تغییرات خلقی گاهی به صورت انرژی بسیار زیاد و خلق بالا و گاهی به شکل افسردگی و خلق پایین ظاهر می‌شوند.
وقتی فرد خلق پایین دارد علائمی که تجربه می کند مشابه علائم افسردگی اساسی است. دارودرمانی میتواند به متعادل ساختن خلق کمک کند. داروهایی مثل «لیتیوم» می‌توانند به کنترل خلق کمک کنند. در کنار داروها، رواندرمانی هم میتواند به فرد بیمار و خانواده او کمک کند.
۴- اختلال افسردگی فصلی (SAD)
اختلال افسردگی فصلی (SAD) یکی از انواع افسردگی اساسی است که در یک دوره مشخص (معمولاً زمستان‌ها با کوتاه‌تر شدن طول روز و کاهش نور خورشید) ایجاد می‌شود. علائم این بیماری با فرا رسیدن بهار و تابستان از بین می‌رود.
برای درمان افسردگی فصلی زمستانی نوردرمانی و دارودرمانی کاربرد دارد. در نوردرمانی پیشنهاد می‌شود فرد افسرده به مدت پانزده الی سی دقیقه در روز در معرض نور یک لامپ روشن مخصوص قرار بگیرد.
مطالعه بیشتر: برای مبارزه با افسردگی فصلی چه کنیم؟
۵- افسردگی سایکوتیک
افرادی که به افسردگی سایکوتیک (Psychotic Depression) مبتلا هستند علائم افسردگی اساسی را به همراه علائم روانپریشی (سایکوتیک) تجربه می کنند. این علائم عبارتند از:
- توهم و دیدن چیزهایی که دیگران نمی‌بینند.
- خیالات واهی
- بدبینی نسبت به دیگران و نیت‌های آن‌ها (پارانویا :Paranoia)
ترکیبی از داروهای ضدافسردگی و داروهای ضد روانپریشی در درمان افسردگی سایکوتیک موثر هستند. همچنین الکتروشوک درمانی (ECT) در درمان این نوع افسردگی میتواند مفید باشد.
۶- افسردگی پس از زایمان
افسردگی پس از زایمان یکی از انواع اختلال افسردگی شایع میان خانم‌ها است. داروهای ضدافسردگی می توانند به درمان این نوع افسردگی هم کمک کنند.
مطالعه بیشتر: افسردگی پس از زایمان و علائم آن
۷- سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
خانم‌هایی که به سندرم پیش از قاعدگی مبتلا هستند افسردگی و سایر علائم آن را پیش از شروع پریود خود تجربه می‌کنند. گذشته از افسردگی، ممکن است علائم زیر هم دیده شود:
- بالا و پایین شدن خلق
- بیقراری
- اضطراب
- کاهش تمرکز
- خستگی
- تغییر اشتها و الگوی خواب
- احساس لبریز شدن از احساسات
داروهای ضدافسردگی می‌توانند به درمان این نوع افسردگی کمک کنند.
۸- افسردگی موقعیتی
افسردگی موقعیتی اصطلاحاً به نوعی افسردگی گفته می‌شود که فرد بعد از یک اتفاق سخت در زندگی خود نمی‌تواند استرسش را کنترل کرده و به افسردگی دچار می‌شود. مرگ عزیزان، از دست دادن کار، مهاجرت یا طلاق از جمله عواملی هستند که باعث افسردگی می‌شوند. رواندرمانی میتواند به فرد کمک کند تا از این موقعیت گذر کرده و افسردگی خود را درمان کند.
دلتنگی در غربت | چگونه احساس افسردگی بعد از مهاجرت را از بین ببریم؟
۹- افسردگی غیرمعمول (افسردگی آتیپیکال)
افسردگی آتیپیکال (Atypical Depression) یکی دیگر از انواع افسردگی و آخرین نوع افسردگی است که در این مقاله بررسی می‌کنیم. ای نوع افسردگی با اندوه ناشی از افسردگی معمول تفاوت دارد. این اطلاح برای توصیف یک الگوی خاص از علائم افسردگی استفاده می‌شود. خلق فرد مبتلا به افسردگی غیرمعمول با یک اتفاق مثبت به طور موقت بالا می‌رود.
سایر علائم این نوع افسردگی عبارتند از:
- افزایش اشتها
- خواب بیش از حد
- احساس سنگینی دست‌ها و پاها
- حساسیت بیش از حد به انتقاد
داروهای ضدافسردگی می‌توانند به درمان افسردگی کمک کنند. خط اول درمان دارویی استفاده از داروهای افسردگی مهار بازجذب سروتونین (SSRI) است.
نحوه تشخیص انواع افسردگی
افسردگی یکی از بیماری‌های روحی و روانی بوده که درمان پذیر است. شما می‌توانید با مراجعه به یک روانشناس نسبت به درمان این عارضه اقدامات لازم را انجام دهید. در ادامه با انواع افسردگی و راه‌های تشخیص این بیماری بیشتر آشنا خواهید شد:
دیستایمیتا: این نوع افسردگی ممکن است برای مدت زمان طولانی ادامه پیدا کند، در این مدت زمان موجب تغییر خلق و خوی فرد شود. مدت زمان این افسردگی مانند افسردگی ماژور نبوده اما به هر حال برای مدت زمان طولانی میتواند ادامه داشته باشد. ازجمله علائم آن می‌توان به احساس غم در فرد، خستگی، تغییر اشتها، مشکل در تمرکز و… اشاره کرد. در زمان مراجعه به پزشک، ابتدا با گفت و گو و مشاوره، سپس با دارو درمانی شما را درمان خواهد کرد.
افسردگی ماژور: یکی از رایج‌ترین و شایع‌ترین نوع افسردگی، افسردگی ماژور است. در این نوع افسردگی فرد دچار کاهش انرژی، عدم تمرکز، افرکار مرگ و خودکشی، احساس گناه، تغییر عادات خواب و تغذیه، تحریک پذیری و…. خواهد شد. تنها راه درمان این عارضه مراجعه به موقع به روانشناس است. با مراجعه موقع می‌توانید از شدت یافتن این عارضه جلوگیری کنید.
اختلال عاطفی فصلی: بسیاری از افراد در فصل‌های مختلف حال و هوای متفاوتی دارند. در فصل زمستان برخی علاوه بر منزوی شدن، دچار افزایش وزن می‌شوند. بسیاری از افراد معمولا در فصل زمستان دچار این نوع اختلال عاطفی می‌شوند. بسیاری از پزشکان بر این باورند که هنوز علت این نوع افسردگی مشخص نیست. برخی تصور می‌کنند که کاهش نور خورشید میتواند دلیلی بر این اختلال باشد. معمولا این نوع افسردگی به مرور زمان و با رفتن به سمت بهار درمان خواهد شد.
افسردگی پس از زایمان: یکی از شایع‌ترین مشکلات روحی و روانی در بین مادران باردار، افسردگی پس از زایمان است. احساس غم، ناراحتی و…. در مادرانی که زایمان کرده‌اند اگر بالا باشد به عنوان یک نوع افسردگی شناخته می‌شود. این نوع افسردگی چند ماه تا چند هفته پس از زایمان بروز خواهد کرد، پزشکان برای راه درمان آن از دارودرمانی و مشاوره استفاده می‌کنند.
ازجمله علائم این بیماری می‌توان به افکار خودکشی، آسیب به خود و نوزاد، خستگی زیاد، نا امیدی، احساس تنهایی، احساس غم و استرس شدید و… اشاره کرد.
افسردگی آتیپیک: این نوع افسردگی هم مانند افسردگی ماژور، بسیاری رایج است. یکی از علائم شدید این عارضه احساس سنگینی در دست و پاهای فرد است. در واقع فرد در دست و پاهای خود احساس سنگینی، رخوت، سر شدگی دارد. در کنار این علائم پرخوری، خواب زیاد و… هم از دیگر نشانه‌های این عارضه هستند.
اختلال دو قطبی: یکی از مهم‌ترین نوع افسردگی، اختلال دو قطبی است. در این نوع اختلال خلق و خوی فرد با توجه به شرایط مختلف دچار نوسان خواهد بود. اختلال دو قطبی دو نوع است. در نوع یک آن فرد دچار شیدایی می‌شود. شیدایی با علائمی چون هیجان بالا، انرژی بالا و.. همراه است. اما نوع دوم آن علاوه بر شیدایی میتواند با علائم افسردگی هم همراه باشید. در این نوع میزان شیدایی به مراتب بسیاری کمتر از نوع یک است.
افسردگی ساکوتیک: این نوع افسردگی با روانپریشی همراه است. در واقع فرد علاوه بر روانپریشی دچار توهم، دیدن چیزهای غیر واقعی و… خواهد شد. این‌ها همه به دلیل به هم ریختن شرایط روحی و روانی فرد است. این دسته از افراد به هیچ عنوان با کسی صحبت نمی‌کنند و از موضع خود کوتاه نمی‌آیند. برای درمان این نوع افسردگی می‌توان همزمان از مشاوره و دارودرمانی استفاده کرد.
اختلال پیش از قاعدگی: این اختلال معمولا قبل از عادت ماهانه در زنان ایجاد می‌شود. این نوع اختلال با وجود اینکه قدرت شیوع بالاتری دارد اما در مدت زمان بسیاری کوتاهی درمان خواهد شد. این اختلال به قدری شدید است که میتواند احساسات و خلق و خوی فرد را مورد هدف قرار دهد.
افسردگی موقعیتی: این نوع افسردگی بسیار رایج است، به طوری که می‌توان گفت هر فردی در طول زندگی خود حداقل یک بار به این عارضه مبتل شده است. دلایل مختلفی میتواند باعث بروز این نوع افسردگی شود. از دست دادن شغل، مشکلات خانوادگی، مشاجره با دوستان، عدم رضایت از وضعیت فعلی و…. میتواند ازجمله دلایل ابتلا به این عارضه باشد.
جمع‌بندی
اینکه گاهی احساس غم و اندوه کنید طبیعی است. اما اگر این احساس را به همراه سایر علائم افسردگی مثل تغییر الگوی خواب، بی اشتهایی، افکار مرگ و خودکشی، بی انگیزگی، احساس گناه، کاهش تمرکز و … تجربه می‌کنید بهتر است به روانشناس مراجعه کنید تا نسبت به شروع درمان افسردگی اقدام شود. انواع مختلف افسردگی مثل افسردگی اساسی، افسردگی بعد زایمان، افسرده خویی، افسردگی موقعیتی، افسردگی پیش از قاعدگی و … وجود دارد که درمان آن‌ها متفاوت است. معمولاً ترکیبی از دارودرمانی، رواندرمانی و سایر درمان‌ها به کار گرفته می‌شود.
سوالات متداول
از کجا بدانیم که به افسردگی مبتلا شدیم؟
اگر حداقل پنج مورد از علائم افسردگی را داشتید بهتر است برای درمان به روانشناس مراجعه کنید. معمولا پزشک با پرسیدن سوالات از قبیل:
چه زمانی متوجه این علائم شدید؟ آیا اختلال روانی دیگری را هم تجربه کرده‌اید؟ این علائم روی زندگی روزمره شما تاثیرگذار هستند؟آیا داروی خاصی مصرف می‌کنید؟
می‌توانند از شدت افسردگی آگاه شوند.
آیا بروز افسردگی در فرد میتواند دلایل مشخصی داشته باشد؟
پزشکان هنوز نتوانستهاند دلایل مشخصی برای درمان این عارضه پیدا کنند. هر نوع افسردگی با توجه به شرایطی که دارد میتواند بنا بر دلایل مختلفی خود را نشان دهد.
معمولا پزشکان از چه روش‌های درمانی برای درمان این عارضه استفاده می‌کنند؟
گروه درمانی، دارو درمانی، درمان شناختی رفتاری، خانواده درمانی، درمان بین مغزی و درمان تحریک مغزی ازجمله راه و روش‌های درمان این عارضه هستند.
آیا افسردگی میتواند روی میل جنسی افراد تاثیرگذار باشد؟
یکی از عوارض مصرف داروهای ضدافسردگی کاهش میل جنسی است. این عارضه میتواند میزان میل جنسی در زنان و مردان را به شدت کاهش دهد، البته در برخی مواقع هم ممکن است میل جنسی فرد فزایش پیدا کند.
مطالب مرتبط
منبع:
برای رزرو وقت مشاوره فردی از روانشناس می‌توانید روی دکمه زیر کلیک کنید و از خدمات مشاوره فردی روانشناسان سایت پزشک خوب به صورت حضوری و اینترنتی استفاده کنید:
پرسش و پاسخ
جامع و مفید بود واقعا
من خودم به شخصه چیزای زیادی یاد گرفتم
ممنونم
مطلب خوب و مفیدی بود ممنونم